Meme Kanseri Nedir? Meme Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin genetik yapısında değişiklikler olduğunda ortaya çıkar. Bu hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalır.

Tümör adı verilen anormal doku kümeleri oluşur. Genellikle kadınlarda görülen bu kanser türü, erkeklerde de nadiren rastlanabilmektedir. Özellikle 50 yaş ve üzerindeki kadınlarda daha sık görülse de, genç kadınlarda da rastlanmaktadır.

Genetik yatkınlık, kanseri riskini etkileyen önemli faktörlerden biridir. Örneğin, BRCA1 ve BRCA2 genlerinde mutasyon taşıyan kadınların kansere yakalanma olasılığı daha yüksektir. Tanısı konduktan sonra, kanser hücrelerinin memede kalıp kalmadığı kontrol edilir. Ayrıca, hücrelerin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığı da testlerle değerlendirilir.

Bu değerlendirme, kanserin evresini belirlemek için yapılır. Evreleme sürecinde, tümörün boyutu, lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılması incelenir. Ayrıca, tümörün derecesi ve bazı biyolojik belirteçlerin varlığı da göz önünde bulundurulur.

Bu tümör çeşitleri, tümörün başladığı hücre tipine, yayılım derecesine ve diğer bazı özelliklere göre sınıflandırılır. Başlıca tümör çeşitleri şunlardır:

Başlangıç Yerine Göre Tümör Çeşitleri:

• Duktal Karsinom: Süt kanallarında başlayan en yaygın tümör çeşididir. İkiye ayrılır:
  • Duktal Karsinoma in Situ (DCIS): Tümör hücreleri süt kanallarının içinde sınırlıdır ve çevre dokulara yayılmamıştır. Erken evre bir tümördür ve genellikle tedavi edilebilir.
  • İnvaziv Duktal Karsinom (IDC): Süt kanallarının duvarını aşarak çevre dokuya yayılmış tümördür. Tümörlerin yaklaşık %80'ini oluşturur. Alt tipleri arasında tübüler, müsinöz, medüller, papiller ve kribriform karsinomlar bulunur.
• Lobüler Karsinom: Süt bezlerinde (lobüllerde) başlayan tümör çeşididir. İkiye ayrılır:
  • Lobüler Karsinoma in Situ (LCIS): Tümör hücreleri süt bezlerinin içinde kalır. Bu durum gerçek bir tümör sayılmaz. Ancak, ileride tümör riski artar.
  • İnvaziv Lobüler Karsinom (ILC): Süt bezlerinden başlayarak çevre dokuya yayılmış tümördür. Tümörlerin yaklaşık %10'unu oluşturur ve mamografide tespit edilmesi IDC'ye göre daha zor olabilir.

Diğer Tümör Çeşitleri (Daha Nadir Görülenler):

• İnflamatuar Tümör: Nadir ve agresif bir türdür. Deride kızarıklık, şişlik, ısı artışı ve portakal kabuğu görünümü ile karakterizedir. Genellikle ileri evrede teşhis edilir.
• Paget Hastalığı: Başında ve çevresindeki deride (areola) başlayan nadir bir tümör çeşididir. Egzama benzeri belirtiler gösterebilir. Genellikle altta yatan bir duktal karsinom ile birliktedir.
• Medüller Karsinom: Nadir görülen, genellikle iyi seyirli bir türdür.
• Müsinöz (Kolloidal) Karsinom: Nadir görülen, yavaş büyüyen ve genellikle iyi seyirli bir türdür. Tümör hücreleri müsin adı verilen jelatinöz bir madde içinde yüzer.
• Tübüler Karsinom: Nadir görülen, genellikle iyi seyirli ve yavaş büyüyen bir türdür.
• Metaplastik Karsinom: Nadir ve agresif olabilen bir grup tümörü içerir. Farklı hücre tiplerini içerebilir.
• Mikropapiller Karsinom: Nadir görülen ve lenf düğümlerine yayılma eğilimi gösterebilen bir türdür.

Yayılım Durumuna Göre Tümör:

• Non-invaziv (in situ): Tümör hücreleri başladığı bölgede sınırlıdır ve çevre dokulara yayılmamıştır (DCIS ve LCIS gibi).
• İnvaziv: Tümör hücreleri başladıkları yerden çevre dokulara ve vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır (metastaz). Bu, IDC, ILC ve diğer invaziv türleri içerir.
• Metastatik Tümör: Tümörün dışındaki uzak organlara (kemikler, akciğerler, karaciğer, beyin gibi) yayılmış halidir. Tedavi edilebilir ancak genellikle küratif değildir.

Tümör çeşidinin belirlenmesi, tedavi planının oluşturulmasında ve hastalığın seyrinin tahmin edilmesinde önemli rol oynar. Her türün kendine özgü özellikleri ve tedavi yaklaşımları olabilir.

Evreler, kanserin ne kadar yayıldığını ve ne kadar ilerlediğini belirlemek için kullanılan bir sistemdir. Bu evreleme, tedavi planlaması ve prognozun belirlenmesi açısından önemlidir. 

TNM sistemi olarak bilinen bir sınıflandırma sistemi kullanılarak belirlenir. Bu sistemde:

• T (Tümör): Tümörün boyutunu ve yayılımını,
• N (Lenf Nodları): Lenf düğümlerine yayılımı,
• M (Metastaz): Uzak organlara yayılımı ifade eder.

0'dan 4'e kadar numaralandırılır. Her evre, kanserin yayılma ve ilerleme düzeylerini gösterir.

• Evre 0 (Karsinoma in situ)
• Evre 1
• Evre 2
• Evre 3
• Evre 4 (Metastatik meme kanseri)

Her evre kendi içinde alt evrelere ayrılabilir (örneğin, Evre 1A, Evre 2B). Bu alt evreler, tümörün boyutu, lenf düğümlerine yayılımın derecesi ve diğer faktörlere bağlı olarak belirlenir.

Kesin nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak, anormal ve kontrolsüz hücre büyümesi tümör oluşumuna yol açar. Bu anormal büyümenin nedenleri karmaşık bir etkileşim sonucu ortaya çıkar ve çeşitli risk faktörleri bu olasılığı artırabilir.

Tek bir doğrudan nedeni olmamakla birlikte, bu riskini etkileyen başlıca faktörler şunlardır:

Değiştirilemeyen Risk Faktörleri:

• Yaş: İlerleyen yaş, bu riskini önemli ölçüde artırır. Vakaların çoğu 50 yaşın üzerindeki kadınlarda görülür.
• Cinsiyet: Kadın olmak, erkeklere kıyasla bu risk için en büyük risk faktörüdür.
• Aile Öyküsü ve Genetik Yatkınlık: Ailede (anne, kız kardeş, teyze gibi) yumurtalık tümörü öyküsü varsa, risk artar.
• Daha Önce Tümör veya Bazı İyi Huylu Hastalıklar Geçirmiş Olmak
• Yoğun Dokusu: Mamografide yoğun görünen dokuya sahip olmak, tümör riskini artırabilir ve tümörlerin tespitini zorlaştırabilir.
• Erken Adet Başlangıcı ve Geç Menopoz: Bu durum, vücudun östrojene daha uzun süre maruz kalmasına yol açabilir. Bu durum riski artırabilir.
• Radyasyon Terapisi Öyküsü: Göğüs bölgesine daha önce radyasyon tedavisi almak (örneğin Hodgkin lenfoma tedavisi için) riski artırabilir.

Değiştirilebilen ve Yaşam Tarzı ile İlgili Risk Faktörleri:

• Doğum Yapmamış Olmak veya Geç Doğum Yapmak: Hiç doğum yapmamış olmak riski artırabilir. İlk doğumu 30 yaşından sonra yapmak da aynı şekilde riski artırabilir.
• Emzirmemek veya Kısa Süre Emzirmek: Emzirme, bu riskini azaltıcı bir etkiye sahip olabilir.
• Hormon Tedavisi: Menopoz semptomlarını azaltmak için uzun süreli (5 yıldan fazla) hormon tedavisi (HRT) kullanmak riskleri artırabilir.
• Doğum Kontrol Hapları: Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımının bu riskini hafifçe artırabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır.
• Alkol Tüketimi: Düzenli ve fazla miktarda alkol tüketimi bu riskini artırır.
• Sigara Kullanımı: Sigara içmek genel sağlığa zararlı olmasının yanı sıra bu riskini de artırabilir.
• Obezite ve Fazla Kilo: Özellikle menopoz sonrası dönemde fazla kilolu veya obez olmak, bu riskini artırabilir.
• Fiziksel Aktivite Eksikliği: Düzenli egzersiz yapmamak bu riskini artırabilir.
• Sağlıksız Beslenme: Yüksek yağlı ve işlenmiş gıdalarla beslenmek gibi sağlıksız beslenme alışkanlıkları riski etkileyebilir.
• Çevresel Faktörler ve Kimyasallar: Bazı araştırmalar, belirli kimyasallar ve çevresel kirliliğin bu riski artırabileceğini göstermektedir. Ancak, bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Unutulmamalıdır ki bu risk faktörlerine sahip olmak kesinlikle bu olunacağı anlamına gelmez. Birçok risk faktörüne sahip olmayan kadın da bu tanısı alabilir. Ancak bu faktörleri bilmek, bireylerin daha bilinçli olması ve doktorlarıyla risklerini değerlendirmesi açısından önemlidir.

Meme Kanserinin ilk Belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı kişilerde erken evrelerde hiçbir belirti görülmeyebilir. Bu nedenle düzenli taramalar büyük önem taşır. Ancak, meme kanserinin olası belirtileri şunlardır:

Memede veya Koltuk Altında Ele Gelen Kitle veya Kalınlaşma: Bu en sık görülen belirtidir. Kitle genellikle ağrısız, sert ve düzensiz kenarlı olabilir, ancak bazı durumlarda yumuşak veya ağrılı da olabilir. Adet dönemiyle ilişkili olmayan ve geçmeyen kitleler mutlaka doktora gösterilmelidir.

Memenin Boyutunda, Şeklinde veya Görünümünde Değişiklik: Memede asimetri, şişlik veya normalden farklı bir görünüm olabilir. Özellikle son zamanlarda fark edilen değişiklikler önemlidir.

• Çöküntü (Gamzeleşme): Meme cildinde içe doğru çekilme veya çukurlaşma görülebilir.
• Burukluk veya Büzüşme: Ciltte kırışıklık veya büzülme meydana gelebilir.
• Portakal Kabuğu Görünümü: Meme cildinde kalınlaşma ve gözeneklerin belirginleşmesiyle portakal kabuğuna benzer bir görünüm oluşabilir.
• Kızarıklık, Pullanma veya Kalınlaşma: Meme cildinde iyileşmeyen kızarıklık, döküntü, kabuklanma veya kalınlaşma olabilir.
• İçe dönme (retraksiyon) veya şekil bozukluğu.
• Meme Başından Anormal Akıntı: Meme Ucunda, tek memeden gelen, kanlı veya berrak (sulu) akıntılar ciddiye alınmalıdır. Süt verme dönemi dışındaki akıntılar normal değildir.
• Memede veya Meme Başında Ağrı: Meme kanseri genellikle ağrısızdır, ancak bazı durumlarda ağrı veya hassasiyet olabilir. Özellikle geçmeyen ve nedeni bilinmeyen ağrılar dikkate alınmalıdır.
• Koltuk Altında Şişlik veya Kitle: Meme kanseri hücreleri bazen koltuk altı lenf bezlerine yayılır. Bu durum şişliğe neden olabilir.

Önemli Not: Bu belirtilerin birçoğu iyi huylu meme hastalıklarında da görülebilir. Ancak bu belirtilerden birini fark ederseniz, hemen bir doktora gitmelisiniz. Gerekli muayene ve testleri yaptırmak önemlidir. 

Bazı Nadir Görülen Meme Kanseri Türlerinin Belirtileri:

• İnflamatuar Meme Kanseri (IBC): Hızla gelişen kızarıklık, şişlik, ısı artışı ve portakal kabuğu görünümü belirgindir. Genellikle kitle ele gelmez.
• Paget Hastalığı: Meme başında ve çevresindeki deride egzama benzeri kızarıklık, kaşıntı, pullanma veya kabuklanma görülebilir. Meme başından akıntı da olabilir.

Bu belirtilerden herhangi birini yaşamanız durumunda mutlaka bir sağlık uzmanına danışınız.

Meme kanseri gelişme olasılığını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin bazıları üzerinde kontrolümüz olmasa da, bazı yaşam tarzı seçimlerimizle riski etkileyebiliriz.

Değiştirilemeyen Risk Faktörleri:

• Yaş: Meme kanseri riski yaşla birlikte artar. Özellikle 40 yaş ve üzerindeki kadınlarda risk daha belirgindir.
• Cinsiyet: Kadın olmak, erkeklere kıyasla meme kanseri için en büyük risk faktörüdür.
• Ailede Meme Kanseri Öyküsü: Ailede meme kanseri veya yumurtalık kanseri öyküsü varsa, bu durum riski artırır. Özellikle birinci derece akrabalarda (anne, kız kardeş, çocuk) bu risk daha yüksektir. Bu durum genetik yatkınlığın bir göstergesi olabilir.
• Genetik Faktörler: BRCA1 ve BRCA2 gibi bazı genlerdeki mutasyonlar, kadının meme kanserine yakalanma riskini önemli ölçüde yükseltir. Genç yaşlardan itibaren bu genetik yatkınlık riski etkileyebilir.
• İyi Huylu Meme Hastalıkları: Geçmişte meme kanseri tanısı almak, tekrar kanser olma riskini artırabilir. Ayrıca, bazı iyi huylu meme hastalıkları da bu riski etkileyebilir.
• Yoğun Meme Dokusu: Görüntüleme yöntemleriyle (mamografi) bulunan yoğun meme dokusu, kanser riskini artırabilir. Ayrıca, tümörlerin tespitini zorlaştırabilir.
• Geç Menopoz: Genç yaşta adet görmek, vücudun östrojene daha uzun süre maruz kalmasına neden olur. Geç menopoz da benzer bir etki yaratır ve bazı riskleri artırabilir.
• Radyasyon Terapisi Öyküsü: Göğüs duvarına veya göğüs bölgesine daha önce radyasyon tedavisi almak, riski artırabilir. Örneğin, Hodgkin lenfoma tedavisi için bu durum geçerlidir.