Sistektomi Nedir?

Sistektomi, mesanenin kısmen veya tamamen cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Genellikle mesane kanseri tedavisinde başvurulan bir yöntem olmakla birlikte, bazı durumlarda interstisyel sistit, nörojenik mesane veya tekrarlayan enfeksiyonlar gibi diğer rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılabilir.

Bu makalede, sistektomi ameliyatının nedenleri, türleri, ameliyat süreci, riskleri, komplikasyonları ve ameliyat sonrası dönem hakkında detaylı bilgi verilecektir.

Sistektomi ameliyatının en yaygın nedeni mesane kanseridir. Mesane kanseri, mesane iç yüzeyini kaplayan hücrelerde başlayan bir kanser türüdür. Erken evre mesane kanseri genellikle mesane iç yüzeyinde sınırlı kalırken, ileri evre mesane kanseri mesane duvarına yayılabilir ve hatta lenf bezlerine veya diğer organlara metastaz yapabilir. Sistektomi, özellikle kas invaziv mesane kanseri ve yüksek dereceli non-kas invaziv mesane kanseri gibi ileri evre mesane kanserlerinin tedavisinde önemli bir rol oynar.

Mesane kanserinin yanı sıra, sistektomi aşağıdaki durumlarda da uygulanabilir:

• İnterstisyel sistit: Mesane duvarında kronik iltihaplanmaya neden olan bir durumdur ve şiddetli ağrı, sık idrara çıkma ve aciliyet hissi gibi belirtilere yol açar.
• Nörojenik mesane: Mesanenin sinir sistemi ile ilgili problemler nedeniyle düzgün çalışmaması durumudur.
• Tekrarlayan enfeksiyonlar: Mesanede sık sık tekrarlayan enfeksiyonlar, sistektomi gerektiren durumlardan biri olabilir.
• Doğuştan mesane anomalileri: Nadir durumlarda, doğuştan gelen mesane anomalileri de sistektomi gerektirebilir.

Sistektomi ameliyatı, mesanenin ne kadarının çıkarıldığına bağlı olarak farklı türlerde uygulanabilir:

• Radikal Sistektomi: Mesanenin tamamının, çevresindeki lenf bezlerinin ve erkeklerde prostat ve seminal veziküllerin, kadınlarda ise rahim, yumurtalıklar ve vajinanın bir kısmının çıkarılmasını içeren en kapsamlı sistektomi türüdür. Genellikle ileri evre mesane kanseri tedavisinde tercih edilir.
• Kısmi Sistektomi: Mesanenin sadece kanserli kısmının çıkarıldığı bir yöntemdir. Genellikle erken evre ve mesanenin belirli bir bölgesinde yerleşmiş tümörler için uygundur.
• Basit Sistektomi: Sadece mesanenin çıkarıldığı bir yöntemdir. Genellikle mesane kanseri dışındaki durumlarda tercih edilir.

Sistektomi ameliyatı, genel anestezi altında yapılır ve genellikle 2-4 saat sürer. Ameliyat, açık cerrahi, laparoskopik cerrahi veya robotik cerrahi yöntemiyle gerçekleştirilebilir.

• Açık Cerrahi: Karın bölgesinde büyük bir kesi yapılarak mesaneye ulaşılır ve çıkarılır.
• Laparoskopik Cerrahi: Karın bölgesinde birkaç küçük kesi yapılarak, ince cerrahi aletler ve bir kamera yardımıyla mesane çıkarılır.
• Robotik Cerrahi: Laparoskopik cerrahiye benzer, ancak cerrah, ameliyatı uzaktan kumanda eden bir robot sistemi kullanır.

Mesane çıkarıldıktan sonra, idrarın vücuttan atılması için yeni bir yol oluşturulması gerekir. Bu işlem, üriner diversiyon olarak adlandırılır. Üriner diversiyon yöntemleri şunlardır:

• İleal kondüit: İnce bağırsağın bir kısmı kullanılarak, idrarı karın duvarındaki bir açıklıktan (stoma) dışarı taşıyan bir kanal oluşturulur. Hastalar, idrarı toplamak için stoma üzerine bir torba takarlar.
• Neobladder: İnce bağırsağın bir kısmı kullanılarak, vücut içinde yeni bir mesane oluşturulur. Bu yöntemle hastalar, idrarlarını normal şekilde yapabilirler.
• Kontinan ürostomi: Kalın bağırsağın bir kısmı kullanılarak, vücut içinde idrarı depolayan bir kese oluşturulur. Hastalar, idrarı boşaltmak için düzenli aralıklarla kesedeki bir kateteri kullanırlar.

Her cerrahi işlemde olduğu gibi, sistektomi ameliyatı da bazı riskler ve komplikasyonlar taşır. Bunlar arasında şunlar yer alabilir:

• Kanama
• Enfeksiyon
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Bağırsak tıkanıklığı
• İdrar kaçırma
• Cinsel işlev bozukluğu
• Pıhtı oluşumu
• Anesteziye bağlı komplikasyonlar

Sistektomi ameliyatı sonrası iyileşme süreci, ameliyatın türüne, hastanın genel sağlık durumuna ve uygulanan üriner diversiyon yöntemine bağlı olarak değişebilir. Hastalar genellikle ameliyattan sonra birkaç gün hastanede kalırlar. Ameliyat sonrası dönemde ağrı kesiciler ve diğer ilaçlar kullanılabilir. Hastaların idrar yolunu temiz tutmak ve enfeksiyonları önlemek için özel bakım talimatlarını dikkatlice takip etmeleri önemlidir.

Üriner diversiyon uygulanan hastalar, stoma bakımı veya yeni mesane fonksiyonlarını öğrenmek için eğitim alırlar. Fizik tedavi ve rehabilitasyon, ameliyat sonrası iyileşme sürecini hızlandırmaya ve hastanın günlük aktivitelerine geri dönmesine yardımcı olabilir.

Sistektomi ameliyatı sonrası yaşam, uygulanan üriner diversiyon yöntemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İleal kondüit uygulanan hastalar, stoma bakımı ve idrar torbası kullanımı konusunda dikkatli olmalıdır. Neobladder uygulanan hastalar, idrarlarını normal şekilde yapabilirler, ancak idrar kaçırma veya gece idrar kaçırma gibi sorunlar yaşayabilirler. Kontinan ürostomi uygulanan hastalar, düzenli aralıklarla kesedeki idrarı boşaltmak için kateter kullanmalıdır.

Sistektomi ameliyatı, cinsel yaşamı da etkileyebilir. Erkeklerde ereksiyon problemleri ve kadınlarda vajinal kuruluk gibi sorunlar yaşanabilir. Bu konuda A life Sağlık Grubu Uzman Doktorları ile konuşarak uygun tedavi seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.