Egzama Nedir?

Egzama Nedir?

Egzama, tıp literatüründe “atopik dermatit” olarak da bilinen, cilt üzerinde görülen kronik ve iltihaplı bir deri hastalığıdır. Egzama, ciltte kızarıklık, kaşıntı, kuruluk, kabarcıklar, sızıntı, şişlik ve deri döküntüleri gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Egzama genellikle aile geçmişi olan bireylerde daha yaygındır ve genellikle çocukluk döneminde başlar. Ancak yaşam boyu devam edebilir veya yetişkinlikte de başlayabilir.

Egzama genellikle cilt bariyerinin zayıf olduğu ve cildin çevresel tahrişlere karşı daha hassas olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu durum, cildin kurumasına ve çeşitli tetikleyici faktörlere tepki vermesine neden olabilir. Egzama, genetik faktörler, alerjiler, ciltteki mikroorganizmaların dengesizliği ve çevresel etkenler gibi birçok faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilir veya şiddetlenebilir.

Egzama tedavisi, semptomların hafifletilmesini ve cildin inflamasyonunun kontrol altına alınmasını amaçlar. Tedavi genellikle topikal kortikosteroidler, nemlendiriciler, antihistaminikler ve cilt bakımı önlemlerini içerebilir. Egzama tedavisinde kişiye özel bir yaklaşım gerekebilir, bu nedenle bir dermatologdan profesyonel bir değerlendirme ve tedavi planı almak önemlidir.

Egzama semptomları kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazen şiddetli olabilir, bu nedenle erken tanı ve uygun tedavi önemlidir. Egzamaya sahip olan kişiler, tetikleyici faktörleri tanımak ve bu faktörlerden kaçınmak konusunda bilinçli olmalıdır. Ayrıca, cilt bakımına özen göstermek, egzama semptomlarını kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Egzama, cilt üzerinde farklı şekillerde kendini gösterebilen bir deri hastalığıdır ve belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak egzamanın yaygın belirtileri şunlar olabilir:

1. Kızarıklık: Egzama, cildin etkilendiği bölgelerde kızarıklığa neden olabilir. Bu kızarıklık, özellikle kaşıntı arttıkça daha belirgin hale gelebilir.
2. Kaşıntı: Egzama en yaygın olarak kaşıntı ile ilişkilidir. Kaşıntı, cildin tahriş olduğu ve inflamasyonun olduğu bölgelerde şiddetli olabilir.
3. Kuruluk: Egzama, cildin nem dengesini bozabilir, bu da cildin kurumasına ve pullanmasına neden olabilir.
4. Kabarcıklar ve Sızıntı: Egzama bölgelerinde kabarcıklar ve sızıntılar oluşabilir. Bu sızıntılar, cildin inflamasyonundan kaynaklanabilir ve cilt yüzeyinde ıslak bir görünüme neden olabilir.
5. Deri Döküntüleri: Egzama, ciltte kabarık veya kuru döküntülere yol açabilir. Bu döküntüler bazen açık yaralara dönüşebilir.
6. Deri Kalınlaşması: Kronik egzama vakalarında, cilt sürekli olarak tahriş edildiğinde, etkilenen bölgelerde deri kalınlaşması (lichenifikasyon) görülebilir.
7. Hassasiyet: Egzama olan ciltler, çevresel faktörlere karşı daha hassas olabilirler. Bu, belirli kimyasallar, parfümler, deterjanlar veya diğer cilt ürünleri tarafından tetiklenebilir.

Egzamanın semptomları kişiden kişiye değişebilir ve belirtiler bazen şiddetli olabilir. Egzama teşhisi için bir dermatolog tarafından yapılan değerlendirme önemlidir. Tedavi, semptomların şiddetini azaltmayı ve cildin inflamasyonunu kontrol altına almayı hedefler. Tedavi planı genellikle topikal kortikosteroidler, nemlendiriciler, antihistaminikler ve tetikleyici faktörlerden kaçınma önlemlerini içerir.

Egzama Neden Olur?

Egzama, karmaşık bir etiyolojiye sahip bir cilt hastalığıdır ve birden çok faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir. Egzamanın nedenleri hala tam olarak anlaşılamamış olsa da şu faktörler egzama riskini artırabilir veya semptomları şiddetlendirebilir:

1. Genetik Faktörler: Aile geçmişi, egzama riskini artırabilir. Egzama, genetik yatkınlıkla ilişkilendirilmiştir, yani ailenizde egzama öyküsü varsa, sizin de egzama geliştirme riskiniz artabilir.
2. Cilt Bariyeri Zayıflığı: Egzama, cilt bariyerinin zayıf olması nedeniyle ciltteki nemin kaybına yol açan bir durumdur. Cilt bariyeri zayıf olduğunda, çevresel etkenler ve alerjenler cildin içine daha kolay nüfuz edebilir ve ciltte tahrişe yol açabilir.
3. İltihaplanma: Egzama, ciltteki iltihaplanma süreçlerinin artmasıyla ilişkilidir. İltihaplanma, ciltte kızarıklık, şişlik, kaşıntı ve diğer belirtilere neden olabilir.
4. Alerjiler: Egzama semptomları, alerjik reaksiyonlara neden olan çevresel alerjenlere (örneğin, toz akarları, hayvan tüyleri, polen) veya gıda alerjenlerine tepki olarak ortaya çıkabilir veya şiddetlenebilir.
5. Çevresel Tetikleyiciler: Egzama semptomları, çevresel faktörlerin etkisi altında artabilir. Örneğin, aşırı sıcak veya soğuk hava, aşırı nem, terleme, deterjanlar, sabunlar, parfümler gibi kimyasal irritanlar egzamayı tetikleyebilir.
6. Bağışıklık Sistemi Yanıtları: Bağışıklık sisteminin anormal yanıtları, egzama gelişimine katkıda bulunabilir. Özellikle T hücreleri gibi bağışıklık hücreleri egzama patogenezinde rol oynayabilir.
7. Stres ve Psikolojik Faktörler: Stres, egzama semptomlarını şiddetlendirebilir veya tetikleyebilir. Psikolojik faktörlerin, bağışıklık sistemini etkileyerek egzama üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir.
8. Cilt Mikrobiyotası: Ciltteki mikroorganizmaların dengesizliği veya değişimi, egzama gelişiminde etkili olabilir.

Egzama, bu faktörlerin bir veya daha fazlasının etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Egzama teşhisi ve yönetimi, bir dermatolog veya uzman doktor tarafından yapılmalıdır. Tedavi, semptomların hafifletilmesi, inflamasyonun kontrol altına alınması ve egzama nedenlerinin mümkün olduğunca azaltılması amacıyla kişiye özgü bir yaklaşım gerektirir.

Egzama Çeşitleri Nelerdir?

Egzama, farklı tipleri ve alt türleri olan bir cilt hastalığıdır. İşte egzama çeşitlerinin bazıları:

1. Atopik Dermatit (Atopik Egzama): Atopik dermatit, en yaygın egzama türüdür ve genellikle genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Bu tür egzama, ciltte kızarıklık, kaşıntı, kuruluk ve iltihaplı döküntülerle karakterizedir. Genellikle çocukluk döneminde başlar.
2. Kontakt Dermatit: Kontakt dermatit, cildin belirli bir maddeyle temas ettiğinde ortaya çıkan bir tür egzamadır. İki ana türü vardır:
   • Irritan Kontakt Dermatit: Cildi tahriş eden kimyasal maddelere (örneğin, deterjanlar, temizlik ürünleri) maruz kalındığında ortaya çıkar.
   • Alerjik Kontakt Dermatit: Cilt, bir alerjene (örneğin, nikel, lateks) temas ettiğinde ortaya çıkar. Bu tür, alerjik reaksiyonlara neden olur.
3. Seboroik Dermatit: Seboroik dermatit, ciltte yağlı, sarımsı kabuklar ve pullanmaya neden olan bir tür egzamadır. Genellikle saç derisi, yüz ve göğüs bölgesini etkiler.
4. Numüler Dermatit: Numüler dermatit, ciltte yuvarlak veya oval lezyonlarla karakterizedir. Bu lezyonlar kuru, kızarık ve pullanmış olabilir. Genellikle belirli bir nedenle tetiklenir.
5. Dyshidrotic Egzama (Dyshidrozis): Dyshidrotic egzama, ellerde ve ayaklarda kabarcıklarla karakterizedir. Bu kabarcıklar sıvı dolu olabilir ve ciltte kaşıntıya neden olur.
6. Staz Dermatiti (Venöz Dermatit): Bu tür egzama, bacaklar gibi alt ekstremitelerde genellikle venöz yetmezlik sonucu gelişir. Ciltte kızarıklık, şişlik, kaşıntı ve bazen yara izleri meydana gelir.
7. Asteatik Dermatit: Asteatik dermatit, cildin aşırı kuru olduğu ve çatlaklarla karakterizedir. Soğuk hava ve düşük nem koşulları bu türü şiddetlendirebilir.
8. Lichen Simplex Chronicus: Bu tür egzama, ciltteki sürekli kaşıma veya tahriş nedeniyle gelişen kalınlaşmış ve pullanmış ciltle karakterizedir.

Egzama çeşitleri, semptomları ve tetikleyicileri açısından farklılık gösterebilir. Tedavi planı, egzama türüne ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle egzama tanısı ve tedavisi için bir dermatologa başvurmak önemlidir.

Egzama Nasıl Teşhis Edilir?

Egzama teşhisi, bir dermatolog veya uzman doktor tarafından yapılır. Egzama teşhisi genellikle hastanın semptomlarını ve tıbbi öyküsünü inceleyerek, fiziksel muayene yaparak ve bazen laboratuvar testleri veya deri biyopsisi gibi ek testleri gerektirerek konur. İşte egzama teşhisinin temel adımları:

1. Hasta Geçmişi (Anamnez): Doktor, hastanın semptomlarını ve öyküsünü dinler. Bu, egzamanın ne kadar süredir devam ettiği, semptomların ne zaman başladığı, hangi tetikleyicilere maruz kalındığı gibi bilgilere odaklanır.
2. Fiziksel Muayene: Doktor, ciltteki lezyonları, döküntüleri, kızarıklıkları ve diğer belirtileri değerlendirecektir. Bu, egzamanın tipik semptomlarını tanımlamaya yardımcı olur.
3. Laboratuvar Testleri: Egzama teşhisi için spesifik bir laboratuvar testi yoktur, ancak bazı durumlarda alerjenlere karşı duyarlılık testleri yapılabilir. Özellikle temas dermatiti gibi durumlarda, alerjenleri tanımlamak ve kişinin buna nasıl tepki verdiğini belirlemek için patch testleri kullanılabilir.
4. Deri Biyopsisi: Nadiren, teşhis belirsiz veya başka bir cilt hastalığı ile karıştırılabilirse, deri biyopsisi yapılabilir. Bu, cilt dokusunun daha ayrıntılı bir analizini sağlar.
5. Özgeçmiş ve Aile Öyküsü İncelemesi: Doktor, hastanın veya ailesinin egzama veya diğer alerjik durumlarla ilişkili olup olmadığını anlamak için özgeçmişi ve aile öyküsünü inceleyebilir.

Egzama teşhisi, tipik semptomların varlığı ve diğer cilt hastalıklarının dışlanmasıyla genellikle kolayca konabilir. Teşhisi doğrulamak ve tedaviyi yönlendirmek için bazen laboratuvar testleri veya alerji testleri gerekebilir.

Egzama teşhisi konduktan sonra, tedavi planı genellikle semptomların şiddetine ve egzama türüne göre belirlenir. Tedavi, topikal kortikosteroidler, nemlendiriciler, antihistaminikler ve diğer ilaçlar gibi yöntemleri içerebilir ve kişiye özel olarak uyarlanır. Egzama semptomlarını yönetmek ve kontrol altına almak için düzenli bir cilt bakım rutini de önerilebilir.

Egzamaya Ne İyi Gelir?

Egzama semptomlarını hafifletmek ve kontrol altına almak için bir dizi tedavi seçeneği bulunmaktadır. Tedavi planı, egzama türüne, semptomların şiddetine ve kişisel ihtiyaçlara bağlı olarak değişebilir. İşte egzama tedavisinde kullanılan bazı yöntemler ve ne tür faydalar sağlayabilecekleri:

1. Topikal Kortikosteroidler: Topikal kortikosteroidler, egzama semptomlarını hafifletmek için yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bu kremler veya losyonlar, ciltteki iltihaplanmayı azaltır, kızarıklığı ve kaşıntıyı kontrol eder. Doktorun önerdiği şekilde ve süreyle kullanılmalıdır.
2. Nemlendiriciler: Cilt neminin korunması egzama semptomlarını hafifletebilir. Nemlendiriciler, cildi nemlendirir ve kuruluğu önler. Hipoalerjenik ve parfümsüz nemlendiriciler tercih edilmelidir.
3. Topikal Kalsineürin İnhibitörleri: Bu ilaçlar, egzamanın hafif ila orta derecede semptomlarını tedavi etmek için kullanılır. Topikal kortikosteroidlere alternatif olarak düşünülebilirler.
4. Antihistaminikler: Kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Bunlar, özellikle geceleri rahat uyumak için yararlı olabilirler.
5. Oral Steroidler: Egzama şiddetliyse veya diğer tedavi seçenekleri işe yaramazsa, doktor oral kortikosteroidler reçete edebilir. Bu ilaçlar genellikle kısa süreli ve düşük dozlarda kullanılmalıdır.
6. UV Işığı Tedavisi (Fototerapi): Doktorlar, cildin belirli dalga boylarındaki ultraviyole (UV) ışığa maruz kalmasını önererek egzama semptomlarını hafifletebilirler. Ancak bu tedaviyi bir uzman gözetiminde yapmak önemlidir.
7. Topikal Antibiyotikler veya Antifungal İlaçlar: Egzama lezyonları enfekte olmuşsa, doktorlar enfeksiyonu tedavi etmek için topikal antibiyotikler veya antifungal ilaçlar önerebilirler.
8. Beslenme Değişiklikleri: Egzamanın bazı türleri gıda alerjileriyle ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, belirli yiyecekleri tetikleyici olarak belirlemek ve bunlardan kaçınmak, semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
9. Cilt Bakımı Önlemleri: Hassas cilt bakımı, egzama semptomlarını hafifletmek için önemlidir. Bu, sıcak su kullanmaktan kaçınma, cildi nazikçe temizleme ve cilt bakım ürünlerini dikkatle seçme gibi adımları içerir.
10. Stres Yönetimi: Stres, egzama semptomlarını şiddetlendirebilir. Stresi azaltmaya yönelik teknikler, semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

Tedavi planı, her birey için farklı olabilir, bu nedenle egzama semptomlarını hafifletmek ve kontrol altına almak için en uygun tedaviyi belirlemek için bir dermatolog veya uzman doktora danışmak önemlidir.

Egzama Kendiliğinden Geçer mi?

Egzama, genellikle kronik bir cilt hastalığıdır ve kendiliğinden tamamen geçmez. Ancak semptomlar dönemsel olarak ortaya çıkabilir, şiddetlenebilir veya azalabilir. Egzamanın seyrini etkileyen birçok faktör vardır ve bu faktörler kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Egzamanın nedenleri, genetik yatkınlık, çevresel tetikleyiciler, alerjenlere maruz kalma, cilt bariyerinin zayıf olması, bağışıklık sistemi yanıtları ve diğer faktörlerin karmaşık bir etkileşimiyle ilişkilidir. Bu nedenle, egzama semptomları kişiden kişiye ve zaman içinde değişebilir.

Egzama semptomları bazen kendiliğinden hafifleyebilir veya remisyona girebilir, ancak tamamen kaybolma eğiliminde değildirler. Tedavi, semptomları kontrol altına almak ve remisyon dönemlerini uzatmak veya semptomların şiddetini azaltmak için önemlidir. Cilt bakımı, egzama semptomlarını yönetmede kritik bir rol oynar ve tetikleyici faktörlerden kaçınma, cildin nemlendirilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin kullanılması semptomların daha iyi yönetilmesine yardımcı olabilir.

Egzama ile yaşam boyu başa çıkabilen birçok insan vardır ve düzenli tedavi ve cilt bakımı ile semptomlarını kontrol altına alabilirler. Egzama semptomlarını yönetmek ve yaşam kalitesini artırmak için bir dermatolog veya uzman doktor tarafından önerilen tedavi planına uymak önemlidir.

Egzama Rahatsızlığı Bulunan Kişiler Nelere Dikkat Etmesi Gerekir?

Egzama rahatsızlığı bulunan kişiler, semptomları yönetmek ve egzama şiddetini azaltmak için aşağıdaki önerilere dikkat etmelidirler:

1. Cilt Temizliği ve Hijyeni: Egzama cildin hassas olduğu bir durumdur, bu nedenle cildin temizliğine dikkat etmek önemlidir. Ancak sık sık banyo yapmak ve aşırı sıcak su kullanmak cildi kurutabilir. Ilık suyla kısa süreli banyolar veya duşlar almak ve yumuşak bir temizleyici kullanmak daha iyidir. Ayrıca, cilt kurumasını önlemek için hemen banyo sonrası hafifçe kurulanmak ve nemlendirici kullanmak da önemlidir.
2. Nemlendirme: Cilt kuruluğu egzama semptomlarını şiddetlendirebilir. Nemlendirici kullanmak, cildin nem dengesini koruyabilir. Parfümsüz ve hipoalerjenik nemlendiriciler tercih edilmelidir. Nemlendiriciyi cilt hala nemliyken sürmek daha etkilidir.
3. Cilt Bakım Ürünleri: Egzama olan kişiler, cilt bakım ürünlerini dikkatlice seçmelidirler. Parfüm, alkol ve sert kimyasallar içeren ürünlerden kaçınılmalıdır. Cildi tahriş edebilecek ürünler yerine nazik ve cilt dostu ürünler tercih edilmelidir.
4. Tetikleyici Faktörlerden Kaçınma: Egzama semptomlarını şiddetlendirebilecek tetikleyici faktörlerden kaçınılmalıdır. Örneğin, alerjik olduğunuz yiyecekleri tespit edip bunlardan kaçınmak, kimyasal irritanlarla teması sınırlamak veya alerjenlere karşı önlem almak (örneğin, toz akarlarına karşı özel yatak örtüleri kullanmak) egzama semptomlarını azaltabilir.
5. Stresten Kaçınma ve Stres Yönetimi: Stres, egzama semptomlarını artırabilir. Stresten kaçınmak veya stres yönetimi teknikleri (örneğin, meditasyon, yoga, derin nefes alma egzersizleri) kullanmak egzama semptomlarını kontrol altına alabilir.
6. Uygun Giyim: Pamuklu ve yumuşak kumaşlardan yapılan giysiler giymek, egzama semptomlarını hafifletebilir. Sıkı veya tahriş edici giysilerden kaçınılmalıdır.
7. İlaç Tedavisi: Egzama semptomları şiddetliyse, doktor tarafından reçete edilen ilaçları düzenli olarak kullanmak önemlidir. Bu ilaçlar egzama semptomlarını kontrol altına alabilir.
8. UV Işığına Dikkat: Güneş ışığı egzama semptomlarını hafifletebilir, ancak aşırıya kaçmamak önemlidir. UV ışığı tedavisini doktor gözetiminde uygulamak daha güvenlidir.

Egzama tedavisi kişiye özgüdür ve semptomlar kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu nedenle bir dermatolog veya uzman doktordan profesyonel bir değerlendirme ve tedavi planı almak önemlidir. Egzama semptomlarını kontrol altında tutmak, cildin sağlığını ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.

Egzama Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Egzama tedavisi, semptomların şiddeti, egzama türü ve hastanın bireysel ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir. İşte egzama tedavi yöntemlerinin bir listesi:

1. Topikal Kortikosteroidler: Bu kremler veya losyonlar, egzama semptomlarını hafifletmek için yaygın olarak kullanılır. Topikal kortikosteroidler, ciltteki iltihaplanmayı azaltır, kaşıntıyı kontrol eder ve kızarıklığı azaltır. Doktorun önerdiği şekilde ve süreyle kullanılmalıdır. Daha hafif vakalardan daha şiddetli vakalara kadar farklı potens (güçlülük) seviyelerine sahip kortikosteroidler bulunur.
2. Topikal Kalsineürin İnhibitörleri: Bu ilaçlar, ciltteki iltihaplanmayı kontrol etmek için kullanılır. Özellikle yüz ve genital bölgeler gibi hassas bölgelerde kullanılmak üzere tasarlanmışlardır.
3. Topikal PDE-4 İnhibitörleri: Phosphodiesterase-4 (PDE-4) inhibitörleri, cildin iltihaplanmasını kontrol eder ve egzama semptomlarını hafifletir.
4. Antihistaminikler: Kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar özellikle gece uyumak için yararlıdır, çünkü egzama semptomları genellikle gece şiddetlenir.
5. Oral Steroidler: Şiddetli egzama vakalarında veya diğer tedavilere yanıt verilmemesi durumunda, doktorlar kısa süreli oral kortikosteroidler reçete edebilirler. Bu ilaçlar sistemik yan etkilere neden olabileceğinden, dikkatli bir şekilde ve doktor gözetiminde kullanılmalıdır.
6. UV Işığı Tedavisi (Fototerapi): Doktorlar, cildi belirli dalga boylarındaki ultraviyole (UV) ışığına maruz bırakarak egzama semptomlarını hafifletebilirler. Bu tedaviyi bir uzman gözetiminde yapmak önemlidir.
7. Antibiyotikler ve Antifungal İlaçlar: Egzama lezyonları enfekte olmuşsa, doktorlar enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler veya antifungal ilaçlar önerebilirler.
8. Biyo-lojik İlaçlar: Egzama tedavisi için biyolojik ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar, bağışıklık sistemi yanıtlarını düzenlemeye yardımcı olabilir.
9. Beslenme Değişiklikleri: Egzama semptomları, gıda alerjileri ile ilişkilendirilebilir. Belirli yiyecekleri tetikleyici olarak tanımlamak ve bunlardan kaçınmak semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
10. Cilt Bakımı: Hassas cilt bakımı, egzama semptomlarını hafifletmek için önemlidir. Cilti uygun temizleyici ve nemlendirici ürünlerle bakım yapmak, tahriş edici maddelerden kaçınmak ve cilti nemli tutmak önemlidir.

Egzama tedavisi, hastanın semptomlarını yönetmek ve yaşam kalitesini artırmak için kişiye özel olarak tasarlanmalıdır. Tedavi planı bir dermatolog veya uzman doktor tarafından yönlendirilmelidir ve düzenli olarak takip edilmelidir. Ayrıca, tetikleyici faktörlerden kaçınma ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı önlemleri de semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

Egzama İçin Hangi Bölüme Başvurmak Gerekir?

Egzama (atopik dermatit) gibi cilt rahatsızlıkları için başvurulması gereken uzmanlık dalı dermatoloji veya cilt hastalıklarıdır. Dermatologlar, cilt, saç, tırnak ve mukoza zarlarıyla ilgili çeşitli cilt sorunlarına teşhis koyma ve tedavi etme konusunda uzmanlaşmış tıp doktorlarıdır. Egzama teşhisi ve tedavisi için bir dermatolog veya cilt hastalıkları uzmanı ile iletişime geçmek önemlidir. Uzman, semptomları değerlendirecek, doğru teşhisi koyacak ve uygun tedavi planını önererek semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olacaktır.