HbA1c, hemoglobin A1c’nin azalmasıdır. HbA1c, kandaki glikoz oluşumunun ortalama bir parametrelerini sağlayan bir kan testidir. Hemoglobin, kırmızı kan oluşumunda bulunan bir protein türüdür ve kandaki glikoz moleküllerine bağlanabilir. HbA1c özellikleri, genellikle üç aylık bir süreyi kapsayan glikoz kontrol değerlendirmeleri için kullanılır.
Normalde kandaki glikozlar, hemoglobin moleküllerine ve bu moleküllerin ömrü boyunca orada kalır. HbA1c seviyeleri, genellikle kan şekerinin kontrol altında olup olmadığı değerleri için kullanılır. Yüksek HbA1c seviyeleri, uzun bir süre boyunca yüksek kan şekeri oluşum gösterir ve bu durum, tip 2 diyabet veya tip 1 diyabet gibi şeker hastalıklarının kötü durumda olmasına işaret edebilir.
HbA1c testi nedir?
HbA1c testi, bir kişinin kanındaki hemoglobin A1c seviyesini ölçen bir laboratuvar testidir. Bu test, genellikle üç aydaki bir zaman dilimindeki ortalama glikoz sonuçları için kullanılır. HbA1c, kırmızı kanda bulunan bir protein olan hemoglobin ile kan şekerinin birleşiminden oluşur. Bu birleşim, kandaki glikoz gelişiminin uzun vadeli bir göstergesidir.
HbA1c testi, geleneksel kan şekeri ölçümlerinden farklıdır çünkü kişinin son birkaç saat içindeki glikozları görünmüyor, uzun bir süre boyunca ortalama glikoz kontrolü gösteriliyor. Bu nedenle, bir kişinin diyabeti nasıl yönetildiğinden daha geniş bir yelpaze sunar.
Doktorlar genellikle HbA1c testine bakarak bir kişinin kan şekerini kontrol etme işlemini incelerler. Düşük HbA1c seviyeleri, iyi bir kan şekeri kontrolü, yani diyabetin etkili bir şekilde yönetilebildiğini gösterir. Yüksek HbA1c seviyeleri ise kan şekerinin uzun bir süre boyunca yüksek olması ve diyabetin kötü yönetildiğini göstermektedir.
HbA1c testi, genellikle tip 1 ve tip 2 diyabeti olan kişinin düzenli olarak takip edildiği bir testtir. Ayrıca, prediyabet veya şeker hastalığı riski taşıyan kişilerin durumlarını değerlendirmek için de kullanılabilir.
HbA1c testi nasıl yapılır?
HbA1c testi, bir kan örneği kopyalanarak yapılır. İşte HbA1c testinin genel adımları:
- Kan Örneği Alma:
- Tipik olarak test için örneği alınan kan, genellikle koldaki bir damardan değil, parmağınızın ucundan alınır.
- Bazıları, özellikle HbA1c gözlemi için laboratuvarlarda, kan örnek alımı profesyonel bir sağlık çalışanları tarafından yapılır.
- Laboratuvara Gönderme veya Hızlı Test Cihazında İşleme:
- Kan örneği genellikle bir laboratuvara gönderilir veya hızlı bir test cihazında işlenir.
- Bazı durumlarda, nokta atışı HbA1c testleri, sağlık profesyoneli tarafından doğrudan ofiste yapılabilir.
- Analiz:
- Laboratuvarda kan örneği analiz edilir ve hemoglobin A1c düzeyi belirlenir.
- Sonuçlar genellikle yüzde cinsinden ifade edilir. Örneğin, %6 HbA1c düzeyi, kandaki hemoglobin moleküllerinin yaklaşık %6’sının glikoz ile birleşmiş olduğunu gösterir.
- Sonuçların Değerlendirilmesi:
- Sonuçlar, genellikle tarafından çalıştırılır.
- Tipik olarak daha düşük HbA1c seviyeleri, daha iyi kan şekeri kontrolü gösterir, ancak çok düşük seviyeler istenmeyebilir.
- Yüksek HbA1c seviyeleri, kan şekerinin kontrolsüz olması ve tedavi planının görünümünde değişiklik yapabilme yeteneği.
HbA1c testi ne kadar süreyle yaptırılır?
HbA1c testinin genellikle üç aylık ortalama glikoz değerlerinin değerlendirilmesi için, çoğu durumda üç aylık bir dönem içinde yapılması önerilir. Bu süre, kırmızı kan ilişkilerinin yaşam süresine dayanır. Kırmızı kan hücreleri, içerdiği kan seçeneklerinde ortalama olarak 2-3 ay boyunca aktif olarak dolaşırlar. Dolayısıyla HbA1c testi, bu süre boyunca meydana gelen glikozlar ve hemoglobin kombinasyonunu yansıtarak bu süre boyunca glikoz kontrol incelemesini gerçekleştirir.
Ancak bazen doktorlar, bir kişinin kan şekeri kontrolünü daha sık takip etmek istediklerinde, HbA1c testi daha sık yapılabilir. Örneğin, diyabet üzerinde yeni bir değişiklik veya kişinin kan şekeri seviyelerinde belirgin bir dalgalanma olduğunda, testin performansı artırılabilir.
HbA1c neden artıyor?
HbA1c artışının yükselmesi, genellikle uzun bir süre boyunca yüksek kan şekerine maruz kalma ile kalma özelliği gösterir. Bunun düzenli olarak, elementlerin hemoglobin molekülleriyle birleşmesi ve bu birleşimin uzun bir süre boyunca devam etmesidir. İşte HbA1c artışının yükselmesinin neden olabilecek bazı değişkenler:
- Diyabet: HbA1c genellikle tip 1 ve tip 2 diyabetli bireylerde yüksek olabilir. Diyabet, vücutta yeterince insülin üretilememesi veya üretilen insülinin etkili bir şekilde kullanılamaması durumudur. Bu durumda kan şekerinin kontrolü zorlaşabilir ve HbA1c seviyeleri yükselebilir.
- Kötü Kan Şekeri Kontrolü: İnsülin kullanman veya düzenli olarak ilaç kullanarak diyabet hastalarında veya etkili diyabeti bir şekilde tedavi eden, kan şekerinin sürekli olarak yüksek olması HbA1c’nin ortaya çıkmasına neden olabilir.
- Yüksek Karbonhidrat İçeren Diyet: Yüksek karbonhidrat içeren bir diyet, kan şekerini artırabilir ve uzun süreli HbA1c oluşabilir.
- Ekonomik Aktivitenin Yetersizliği: fiziksel aktivite, şekerini düzenleyen bir faktördür. Kablosuz olarak aktif olarak parçalanabilir, glikoz kontrolleri zorlaştırılabilir ve HbA1c birimleri yükseltilebilir.
- Stres: Stres, stres hormonlarını artırarak kan şekerini yükseltebilir. Uzun süreli stres, HbA1c’nin kalıcı olmasını sağlar.
- Başka Sağlık Sorunları: Bazı sağlık sorunları, özellikle hormonal bozukluklar, tiroid sorunları ve bazı pankreas hastalıkları, HbA1c görülebilir.
HbA1c nasıl düşürülür?
HbA1c’nin yeniden düzenlenmesi için genellikle bir dizi yaşam tarzı değişikliği ve küresel olarak tedavi müdahalesi önerilir. Ancak bireyin farklı olduğu için, bireysel bir tedavi planının belirlenmesi ve izlenmesi için bir sağlık profesyoneli ile işbirliği yapmak önemlidir. İşte HbA1c’yi düşürmeye yardımcı olabilecek bazı genel öneriler:
- Sağlıklı Beslenme:
- Düşük glisemik indekse sahip yiyecekleri tercih edin. Bu, kan şekerinin daha stabil korunmasında yardımcı olabilir.
- Yüksek lifli gıdaları tüketin, çünkü lif, kan şekerini düzenleyebilir.
- Düşük yağlı, düşük tuzlu ve düşük şeker içeriğine sahip bir beslenme planı içerir.
- Ekonomik Aktivite:
- Düzenli egzersiz, kan şekerini düzenlemeye ve HbA1c’nin düşmesine yardımcı olabilir.
- Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersizi hedefleyin.
- Kilo Kontrolü:
- Vücut ağırlığınızı sağlıklı bir aralıkta tutmak, kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olabilir.
- İlaç Tedavisi:
- Şeker hastalığınız veya insülininiz varsa, bunların kullanım şekillerine dikkat edin.
- İlaçlarınızın dozlarını veya türlerini ayarlamak için onlarla iletişimde kalın.
- Stres Yönetimi:
- Stres, şekerini artırabilir. Düzenli olarak stres yönetimi teknikleri, örneğin yoga, genişleme veya derin nefes alma egzersizleri, kullanılarak stresi azaltın.
- Düzenli Kontrol ve İzleme:
- HbA1c düzeylerinizi düzenli olarak kontrol edin ve sıcaklıklarla birlikte tedavi planınızı gözden geçirin.
- Diyabetinizi ve HbA1c seviyenizi takip etmek için düzenli olarak sağlık profesyoneli ile görüşün.
