Şaşılık, gözlerin eşleşmemesi veya uyumlu bir şekilde çalışmaması durumudur. Normalde, gözler birbirine paralel bakar ve aynı nesneyi farklı açılardan görmelerine rağmen beyinde tek bir görüntü oluşur. Ancak şaşılık durumunda, bir göz diğerinden farklı bir yöne bakar ve beyinde çift görüntü oluşur. Tedavi edilmediği takdirde, görme problemlerine, şaşılığın yoğunluğuna ve nedenine bağlı olarak farklı boyutlarda göz kaymalarına neden olabilir.
Şaşılık Nedenleri Nelerdir ?
Şaşılık birçok farklı nedene bağlı olabilir. Bazı durumlarda, şaşılık nedeni belirlenemeyebilir. Ancak genellikle şaşılık nedenleri şunlar olabilir:
- Göz kaslarının dengesizliği: Gözleri kontrol eden kaslar arasındaki dengesizlikler nedeniyle bir göz diğerinden farklı bir yöne bakabilir. Bu durum, genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde ortaya çıkar.
- Refraksiyon hataları: Gözdeki kırıcılık hataları, özellikle de astigmatizma, hipermetropi veya miyopi gibi hatalar, bir gözün diğerinden farklı bir yöne bakmasına neden olabilir.
- Göz sinirlerinde hasar: Göz sinirlerinin hasar görmesi, bir gözün diğerinden farklı bir yöne bakmasına neden olabilir.
- Göz tümörleri: Nadir de olsa, göz tümörleri, bir gözün diğerinden farklı bir yöne bakmasına neden olabilir.
- Nöromusküler hastalıklar: Nöromusküler hastalıklar, özellikle miyopati, serebral palsi veya beyin felci gibi hastalıklar, göz kaslarının kontrolünü etkileyerek şaşılığa neden olabilir.
- Genetik faktörler: Şaşılık, ailesel olarak da geçebilir. Yani ailede şaşılık öyküsü olan kişilerde, şaşılık riski daha yüksek olabilir.
Tedavi için öncelikle şaşılığın nedeni belirlenir ve buna göre tedavi planı oluşturulur.
Şaşılık Belirtileri Nelerdir ?
Şaşılık belirtileri, gözlerin eşleşmemesi veya uyumlu bir şekilde çalışmaması nedeniyle çift görme ve görsel problemlere neden olabilir. Şaşılık belirtileri şunları içerebilir:
- Gözlerin birbirine paralel bakmaması: Bu, şaşılıkta en belirgin belirtidir. Bir göz diğerinden farklı bir yöne bakar.
- Çift görme: Şaşılık nedeniyle beyinde iki farklı görüntü oluşabilir ve bu da çift görme sorununa yol açabilir.
- Baş ağrısı: Şaşılık, bazı insanlarda baş ağrısı ile ilişkili olabilir.
- Gözlerin yanıp sönen veya titreşen görünmesi: Bu belirti, gözlerin uyumlu bir şekilde çalışmadığı durumlarda ortaya çıkabilir.
- Bulanık görme: Şaşılık, gözlerin uyumlu bir şekilde çalışmaması nedeniyle bulanık görme sorununa yol açabilir.
- Gözlerin yorgun hissettirmesi: Şaşılık, gözleri zorlamak zorunda kaldığından, gözlerde yorgunluk hissi yaratabilir.
Şaşılık Kimlerde Görülür ?
Şaşılık, her yaşta insanlarda görülebilir ancak genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde ortaya çıkar. Bebeklerde, göz kaslarının yeterince gelişmemesi veya gözlerin beyne doğru sinyal gönderememesi nedeniyle şaşılık görülebilir. Çocuklarda ise göz kaslarının dengesizliği veya gözlerin uyumlu bir şekilde çalışmaması nedeniyle şaşılık ortaya çıkabilir.
Ancak şaşılık, yetişkinlerde de görülebilir. Yetişkinlerde görülen şaşılık, genellikle nörolojik veya kas hastalıkları, göz tümörleri veya beyin hasarı gibi faktörlerle ilişkilidir.
Ayrıca, şaşılık ailesel olarak da geçebilir, yani ailede şaşılık öyküsü olan kişilerde şaşılık riski daha yüksek olabilir.
Şaşılık Çeşitleri Nelerdir ?
Şaşılık, gözlerin farklı yönlere bakması nedeniyle ortaya çıkan bir durumdur. Şaşılık çeşitleri, hangi yöne veya hangi gözde şaşılık olduğuna bağlı olarak farklı isimler alabilir. Bazı şaşılık çeşitleri şunlardır:
- İçe doğru şaşılık (Esotropia): Bu durumda, bir göz diğer gözden daha içe bakar.
- Dışa doğru şaşılık (Exotropia): Bu durumda, bir göz diğer gözden daha dışa bakar.
- Yukarı doğru şaşılık (Hypertropia): Bu durumda, bir göz diğer gözden daha yukarı bakar.
- Aşağı doğru şaşılık (Hypotropia): Bu durumda, bir göz diğer gözden daha aşağı bakar.
- Alternatif şaşılık (Alternating strabismus): Bu durumda, gözler arasında değişen bir şaşılık mevcuttur.
- Kısmi şaşılık (Paralytic strabismus): Bu durumda, bir gözün hareketini kontrol eden kaslarda zayıflama veya felç nedeniyle şaşılık meydana gelir.
Bu çeşitlerin her biri, farklı sebeplerden kaynaklanır ve farklı tedavi yöntemleri gerektirebilir. Göz doktoru, kişinin hangi şaşılık çeşidine sahip olduğunu belirlemek ve uygun tedaviyi önermek için muayene yapabilir.
Şaşılık Tanısı Nasıl Konulur ?
Göz doktoru, şaşılık tanısı koymak için şu adımları izleyebilir:
- Göz muayenesi: Göz doktoru, öncelikle muayene odasında sizinle birlikte oturarak gözlerinizi ve görme yeteneğinizi inceleyecektir. Göz doktoru, şaşılık varsa hangi yönde olduğunu ve şaşılık seviyesini belirlemek için farklı testler yapabilir.
- Refraksiyon testi: Bu test, göz doktorunun göz numaralarınızı belirlemesine yardımcı olur. Bu test, şaşılık gibi görme problemlerinin varlığından bağımsızdır, ancak görme sorunları şaşılıkla birleşebileceği için önemlidir.
- Göz hareketleri testi: Bu test, göz doktorunun göz kaslarınızın düzgün çalışıp çalışmadığını değerlendirmesine yardımcı olur. Bu test, gözlerinizi farklı yönlere hareket ettirerek yapılır.
- Kapak testi: Bu test, göz doktorunun göz kapaklarınızın düzgün çalışıp çalışmadığını değerlendirmesine yardımcı olur. Bu test, göz kapaklarınızın açılıp kapanmasını izleyerek yapılır.
Şaşılık tanısı konulduktan sonra, tedavi planı belirlenebilir. Tedavi, şaşılığın ciddiyetine, tipine ve nedenine bağlı olarak değişebilir.
Şaşılık Tedavileri Nelerdir ?
Şaşılık tedavisi, şaşılığın nedenine ve ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Tedavi yöntemleri şunları içerebilir:
- Gözlük veya kontakt lens kullanımı: Bazı durumlarda, gözlük veya kontakt lens kullanımı şaşılığı düzeltmeye yardımcı olabilir.
- Oklüzyon tedavisi: Bu tedavi yöntemi, daha az şaşıran gözün kapatılmasıyla diğer gözün daha fazla çalışmasını sağlar. Bu tedavi yöntemi, özellikle şaşılık erken yaşlarda fark edilirse ve tedaviye zamanında başlanırsa etkili olabilir.
- Göz kaslarını güçlendirme egzersizleri: Göz kaslarını güçlendirmek için özel egzersizler yapılabilir.
- Botulinum toksin (Botox) enjeksiyonu: Bu yöntem, göz kaslarına botulinum toksininin enjekte edilmesiyle uygulanır. Bu, bazı durumlarda şaşılığı geçici olarak düzeltmeye yardımcı olabilir.
- Cerrahi: Şaşılık ciddi olduğunda, göz kaslarının cerrahi olarak düzeltilmesi gerekebilir. Bu yöntem, göz kaslarından birinin kesilip yeniden bağlanması veya göz kaslarının zayıf olan kısımlarının güçlendirilmesi yoluyla uygulanabilir.
Şaşılık tedavisinin etkili olması için, tedaviye erken yaşlarda başlamak önemlidir. Eğer şaşılık belirtileri fark edilirse, bir göz doktoruna başvurmak en uygun seçenektir.
Şaşılık Ameliyatı
Şaşılık ameliyatı, göz kaslarının cerrahi olarak düzeltilmesiyle gerçekleştirilen bir tedavi yöntemidir. Şaşılık ameliyatı, genellikle şaşılık diğer tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınamadığında veya şaşılık çok ciddi bir durumda olduğunda uygulanır.
Şaşılık ameliyatı, genellikle genel anestezi altında yapılır ve ameliyat süresi yaklaşık 1-2 saat sürer. Ameliyat sırasında, göz kaslarının kesilip yeniden bağlanması veya güçlendirilmesi yoluyla şaşılık düzeltilebilir.
Ameliyat sonrasında, hasta birkaç saat gözlem altında tutulur ve ardından evine gönderilir. Ameliyat sonrası dönemde, gözlerde şişme ve morluk oluşabilir ve bazı hastalar için gözde rahatsızlık hissi görülebilir. Hastalar genellikle birkaç gün içinde normal aktivitelerine dönebilirler, ancak tam iyileşme süreci birkaç hafta sürebilir.
Şaşılık ameliyatı, çoğu durumda başarılı bir şekilde şaşılık sorununu düzeltebilir. Ancak, nadir durumlarda, ameliyat sonrası tekrarlayan şaşılık sorunu yaşanabilir. Bu nedenle, ameliyattan sonra düzenli kontrol ve takip ziyaretleri önerilir.
