Kornea Nakli

Kornea, gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama ve gözü dış etkenlere karşı koruma görevine sahip saydam bir dokudur. Görme işlevi açısından kritik bir yapı olan kornea, ışığın göze girmesini sağlayarak net bir görüntü oluşmasına yardımcı olur.

Aynı zamanda mikropların göze girişini engelleyen ve UV ışınlarını filtreleyen bir bariyer görevi görür. Saydamlığı ve optik özellikleri sayesinde görme kalitesini doğrudan etkiler. İris ve göz bebeğini örterek dış etkenlerden koruyan kornea, sağlıklı bir görüş için en önemli göz dokularından biridir.

Tıbbi adı keratoplasti olan kornea nakli, saydamlığını kaybetmiş veya hasar görmüş kornea dokusunun, sağlıklı bir donör kornea ile değiştirilmesi işlemidir. Bu cerrahi müdahale, görme kaybını önlemek, görme kalitesini artırmak ve korneanın sağlıklı yapısını geri kazandırmak amacıyla uygulanır.

Kornea nakli genellikle kadavra donörlerinden alınan sağlıklı kornea dokusu kullanılarak gerçekleştirilir. Nakil işlemi, hastanın kornea yapısına ve hasarın seviyesine bağlı olarak tam kat (penetran keratoplasti) veya kısmi katmanlı (lameller keratoplasti) şeklinde yapılabilir.

Kornea nakli, korneanın saydamlığını kaybetmesi veya ciddi şekilde hasar görmesi nedeniyle görme fonksiyonunun bozulduğu durumlarda uygulanır. Kornea hastalıkları ve yapısal bozukluklar, ışığın retina üzerine düzgün şekilde odaklanmasını engelleyerek bulanık görme, ışığa hassasiyet ve görme kaybı gibi sorunlara yol açabilir.

Kornea nakli gerektiren başlıca hastalıklar ve durumlar şunlardır:

• İleri Düzey Keratokonus: Kornea tabakasının incelerek öne doğru bombeleşmesi ve görme fonksiyonunun ciddi şekilde bozulması.

• Kornea Enfeksiyonları: Bakteri, virüs veya mantar kaynaklı enfeksiyonlar nedeniyle korneada kalıcı izlerin oluşması.

• Kornea Yaralanmaları: Travmalar, yabancı cisim batması veya cerrahi müdahaleler sonrası gelişen kalıcı deformasyonlar.

• Kimyasal Yanıklar: Asit, alkali veya kimyasal maddeler nedeniyle kornea dokusunun geri dönüşümsüz hasar görmesi.

• Kalıtsal Kornea Distrofileri: Genetik faktörlere bağlı olarak kornea dokusunun zamanla bozulması ve saydamlığını kaybetmesi.

• Tedaviye Dirençli Kornea Ödemi: Katarakt ameliyatı sonrası gelişebilen kornea ödemi nedeniyle görme kaybı oluşması.

Bu gibi hastalıklar, kişinin görme yetisini ciddi şekilde etkilediğinde ve diğer tedavi yöntemleri yeterli olmadığında kornea nakli gerekli hale gelebilir.

Kornea nakli (keratoplasti), nakil ameliyatları arasında en başarılı olanlardan biridir. Görme yetisini geri kazandırma amacıyla yapılan bu operasyon, hastanın kornea dokusunun hasarlı bölümlerinin sağlıklı donör kornea ile değiştirilmesini içerir.

Günümüzde iki ana teknikle gerçekleştirilebilir:

1. Tam Kat Kornea Nakli (Penetran Keratoplasti)

   • Korneanın tüm katmanlarının değiştirilmesini içerir.

   • Ciddi kornea hasarı veya ileri derecede keratokonus gibi durumlarda uygulanır.

   • Operasyon sırasında hastalıklı kornea çıkarılarak donör kornea dikişlerle yerine sabitlenir.

   • İyileşme süreci 6 ay ile 1 yıl arasında sürebilir.

2. Kısmi Katmanlı Kornea Nakli (Lameller Keratoplasti)

   • Yalnızca hastalıklı tabaka değiştirilir, sağlam dokular korunur.

   • Daha hızlı iyileşme süresi ve daha düşük reddetme riski avantaj sağlar.

   • Endotelyal Keratoplasti (DMEK, DSAEK) ve Ön Lameller Keratoplasti (DALK) olmak üzere iki alt türü bulunur.

Kornea nakli ameliyatı, genellikle lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilir ve yaklaşık 30-60 dakika sürer. Ameliyat sonrası hastalar belirli bir süre göz damlaları ve ilaçlarla takip edilir ve düzenli doktor kontrolleriyle iyileşme süreci izlenir.

Kornea nakli, lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilen bir cerrahi işlemdir. Hasarlı veya saydamlığını kaybetmiş kornea dokusu çıkarılarak, yerine sağlıklı bir donörden alınan kornea dokusu yerleştirilir. Bu işlem sırasında nakledilen doku, 16 adet tek tek atılan dikişle, tek bir devamlı dikişle veya her iki yöntemin kombinasyonuyla sabitlenir.

Ameliyatın süresi ortalama 45-60 dakika olup, aynı anda yapılacak ek girişimlere bağlı olarak uzayabilir.

1. Tam Kat Kornea Nakli (Penetran Keratoplasti - PKP)

   • Tüm kornea katmanları değiştirilir.

   • Ciddi kornea hastalıklarında uygulanır.

   • İyileşme süresi daha uzun olup, dikişlerin tamamen alınması 1 yılı bulabilir.

2. Yarım Kat Kornea Nakli (Lameller Keratoplasti)

   • Sadece hasarlı katman değiştirilir, sağlıklı doku korunur.

   • Daha hızlı iyileşme süreci ve daha düşük reddetme riski sunar.

   • Alt türleri:

     • Derin Ön Lameller Keratoplasti (DALK): Korneanın sadece ön tabakası değiştirilir.

     • Descemet Membran Endotelyal Keratoplasti (DMEK): Sadece iç tabaka (endotel tabaka) değiştirilir.

Kornea nakli sonrası, hastanın doktor kontrolü ve ilaç tedavisine düzenli olarak devam etmesi önemlidir. Nakil sonrası görme süreci, ameliyatın türüne ve hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir.

DALK ameliyatı, korneanın hastalıklı ön tabakasının (epitel ve stroma) değiştirilmesini içerir. Ancak, sağlıklı olan en iç tabaka (endotel hücreleri) korunur.

✅ Düşük Red Riski:

• Verici korneanın endotel hücreleri alınmadığı için bağışıklık sisteminin nakli reddetme riski önemli ölçüde azalır.

✅ Daha Kısa İyileşme Süreci:

• Yara iyileşmesi hızlıdır ve dikişler daha kısa sürede alınır.

✅ Daha Az İlaç Kullanımı:

• Geleneksel kornea nakillerine kıyasla bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanma süresi daha kısadır.

• İleri evre keratokonus (korneanın incelmesi ve şeklinin bozulması)

• Kornea skarları (yaralanma veya enfeksiyon sonrası)

• Kornea distrofileri (kalıtsal kornea hastalıkları)

DALK yöntemi, korneanın yalnızca ön kısmının hasarlı olduğu durumlarda tercih edilen güvenli ve etkili bir nakil yöntemi olarak öne çıkmaktadır.

DMEK ameliyatı, korneanın sadece iç tabakasının (endotel hücreleri ve Descemet membranı) değiştirilmesi işlemidir. Tam kat kornea nakline gerek duyulmadan yapılır.

Fuchs’ Endotelyal Korneal Distrofisi

• Korneanın en iç tabakasındaki hücrelerin bozulması sonucu gelişen bir hastalıktır.
  ???? Katarakt Ameliyatı Sonrası Kalıcı Kornea Ödemi

• Ameliyat sonrası iyileşmeyen, görmeyi engelleyen kalıcı ödem durumlarında uygulanır.

✅ Dikişsiz Kornea Nakli

• Geleneksel tam kat kornea nakillerine göre daha az dikiş kullanılır veya hiç dikiş atılmaz.

✅ Hızlı İyileşme Süreci

• Dikiş olmadığı için hasta daha hızlı iyileşir ve görme daha çabuk netleşir.

✅ Düşük Red Riski

• Sadece ince bir hücre tabakası nakledildiği için vücudun nakli reddetme ihtimali azalır.

✅ Kornea Daha Dayanıklı Kalır

• Kornea dokusunun büyük kısmı hastanın kendi dokusu olduğu için travmalara karşı daha güçlü olur.

DMEK cerrahisi, kornea nakli gerektiren durumlarda en gelişmiş ve en az invaziv yöntemlerden biri olarak kabul edilmektedir.

Kornea nakli, görmeyi ciddi şekilde etkileyen kornea hastalıkları veya yaralanmaları olan kişilere yapılır. Özellikle ileri derece keratokonus, kornea distrofileri, enfeksiyonlar, travmalar veya kalıcı ödem nedeniyle görme kaybı yaşayan hastalar için uygundur.

Ameliyatın süresi nakil yöntemine göre değişir:

• Tam kat kornea nakli (penetran keratoplasti) genellikle 45-60 dakika sürer.

• Kısmi katman nakilleri (DALK veya DMEK) daha kısa sürebilir.

İyileşme süresi, uygulanan yönteme göre değişir:

• Tam kat kornea nakli sonrası görmenin tam oturması 1 yıla kadar sürebilir.

• DALK ve DMEK gibi yöntemlerde iyileşme süresi daha kısadır, hasta haftalar içinde daha net görmeye başlar.

Dikişlerin alınma süresi ameliyatın türüne ve hastanın iyileşme sürecine bağlıdır:

• Tam kat kornea naklinde (penetran keratoplasti) dikişler 6 ay - 1 yıl içinde alınabilir.

• DMEK gibi dikişsiz nakillerde dikiş olmadığı için bu süreç daha hızlıdır.

Evet, bazı hastalarda kornea nakli sonrası gözlük veya lens kullanımı gerekebilir. Nakil sonrası astigmatizma veya kırma kusurları gelişebilir. Bu nedenle gözlük veya sert kontakt lenslerle görme daha da iyileştirilebilir.

Kornea nakli başarılı olan hastalar uzun yıllar sağlıklı bir şekilde görebilir. Ancak bazı durumlarda, yaşlanma, enfeksiyon veya vücudun nakli reddetmesi gibi sebeplerle tekrar nakil gerekebilir.

Evet, ancak kornea vücudun diğer organları gibi yüksek oranda reddedilen bir doku değildir. Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar ile red riski büyük ölçüde azaltılır.

• Doktorun önerdiği damlalar düzenli kullanılmalıdır.

• Ağır spor ve travmalardan kaçınılmalıdır.

• Hijyene dikkat edilmeli, enfeksiyon riskinden korunulmalıdır.

• Düzenli göz muayenelerine gidilmelidir.

Kornea nakli hakkında daha fazla bilgi almak için göz doktorunuza danışabilirsiniz.

Göz bankaları, kornea bağışında bulunan kişilerden alınan dokuları saklar ve nakil için uygun hale getirir. Verici kornealar, tıbbi olarak detaylı incelemelerden geçirilerek enfeksiyon, hastalık veya doku uyumu açısından uygun olup olmadığı kontrol edilir. Nakil bekleyen hastalar, öncelik sırasına ve tıbbi gerekliliklere göre uygun kornea dokusuna erişebilir.

Kornea bağışı, organ bağışının bir parçasıdır ve birçok hasta için görme yetisini geri kazandıran hayati bir işlemdir.

Kornea nakli, diğer organ nakillerine kıyasla daha başarılı olsa da bazı riskler taşır. Doku reddi, en önemli risklerden biridir ve bağışıklık sistemi nakledilen korneayı yabancı olarak algıladığında ortaya çıkar. Doku reddi belirtileri arasında kızarıklık, görmede bulanıklık, ışığa hassasiyet ve ağrı bulunur. Erken müdahale ile çoğu durumda bu durum kontrol altına alınabilir.

Bunun yanı sıra, kornea nakli sonrası oluşabilecek diğer komplikasyonlar şunlardır:

• Astigmatizma: Kornea şeklinin düzensiz hale gelmesi, görme bulanıklığına neden olabilir.

• Dikiş problemleri: Nakil sonrası dikişlerin gevşemesi veya enfekte olması.

• Enfeksiyon: Ameliyat sonrası hijyen kurallarına dikkat edilmezse gelişebilir.

• Katarakt veya glokom: Göz içi basıncında artış veya lens bulanıklığı gibi ikincil sorunlar oluşabilir.

• Kornea ödemi: Nakledilen korneanın yeterince işlev görememesi nedeniyle şişmesi.

Bu nedenle, ameliyat sonrası düzenli göz muayeneleri büyük önem taşır. Doku reddi veya diğer komplikasyonlar erken teşhis edildiğinde başarılı şekilde yönetilebilir ve gerektiğinde yeniden kornea nakli uygulanabilir.

Kornea nakli sonrası hastaların düzenli takip edilmesi oldukça önemlidir. Takip süreci, komplikasyonların erken teşhis edilmesine yardımcı olur ve iyileşme sürecini yönlendirebilir. Kornea nakli sonrası takip genellikle şu şekilde yapılır:

1. İlk Kontroller:

   • 1. gün: Hastanın ilk muayenesi yapılır, gözdeki durum değerlendirilir.

   • 1. hafta: Gözdeki iyileşme süreci izlenir, enfeksiyon riski olup olmadığına bakılır.

   • 1. ay: İlk ay sonunda görme durumu, kornea iyileşmesi ve olası komplikasyonlar kontrol edilir.

2. Daha Sonraki Takipler:

   • 3. ayda: Hastanın göz durumu gözlemlenir, gerektiğinde dikişler kontrol edilir.

   • Takipler 1-2 yıl süresince düzenli olarak yapılır, bu süre zarfında hastalar sık sık göz muayenesine gelmelidir.

Tedavi ve İlaç Kullanımı:

• Antibiyotikli damlalar yaklaşık 1 ay boyunca kullanılır, böylece enfeksiyon riski en aza indirilir.

• Kortizonlu damlalar ise yaklaşık 1 yıl süreyle kullanılarak iltihaplanma engellenir.

Travmalardan Korunma:

• Travmalardan korunma önemlidir. Hastaların özellikle ilk 6-12 ay boyunca gözlerini korumaları gerekir.

Dikişler:

• Dikişler genellikle hastanın yaşına ve korneanın durumuna göre 1 ila 1,5 yıl süresince tutulur.

• Erken dönemde yapılan dikişler, astigmatizmayı düzeltmeye yardımcı olabilir. Bazı dikişler, görmeyi iyileştirmek amacıyla belirli aralıklarla alınır.

Bu takip süreçleriyle kornea nakli sonrası başarı şansı artırılabilir ve olası komplikasyonlar zamanında müdahale edilerek önlenebilir.

Kornea nakli sonrası görme durumu hastadan hastaya değişiklik gösterebilir, ancak genel olarak çoğu hastada belirgin bir görme artışı gözlenir. Görme artışı şu şekilde gelişebilir:

1. İlk Dönem:

   • Kornea nakli sonrası ilk birkaç hafta içinde hastalar, görmelerinde belirgin bir değişim fark edebilir. Ancak bu dönemde, iyileşme tam olarak gerçekleşmediği için görme netliği ve keskinliği henüz ideal seviyeye ulaşmayabilir.

2. Dikişler ve İyileşme Süreci:

   • Dikişler alındıktan sonra gözdeki şekil ve düzensizlikler daha iyi düzelir. Bu dönemde gözlük veya kontakt lens kullanımı önerilebilir, çünkü bunlar görmeyi daha da iyileştirebilir.

3. Görme Artışı:

   • Birkaç ay sonra, nakil yapılan korneanın tamamen iyileşmesiyle birlikte görme iyileşir. Çoğu hasta, yaklaşık 3-6 ay içinde anlamlı bir görme artışı deneyimler.

4. Uzun Vadeli Sonuçlar:

   • Bazı hastalar tam iyileşme ve net görme için 1-2 yıl süreyle düzenli takip ve tedavi gerektirebilir. Ancak çoğu hastada, kornea nakli başarılı olduğunda görme kalitesi önemli ölçüde artar ve hasta günlük yaşamını daha rahat şekilde sürdürebilir.

Görme artışı genellikle gözlük ya da kontakt lens kullanımına ek olarak daha da belirginleşir. Görme iyileştikçe hastanın yaşam kalitesi de artar.

Kornea bağışı yapmak isteyen kişiler, bağış yapmak istediklerini belirten bir form doldurmalıdır. Bu form, kişinin bağış yapmak istediğini ve ailesinin de bu bağışı onayladığını belirtir. Kişinin hayatını kaybetmesi durumunda, bu form kullanılarak kornea bağışı gerçekleştirilir.