Epstein-Barr Virüsü Nedir ?

Epstein-Barr virüsü (EBV), herpes virüs ailesinin bir üyesi olan ve yaygın olarak bilinen bulaşıcı enfeksiyonlara neden olan bir virüstür. EBV, dünya genelinde en sık görülen virüslerden biridir ve enfekte olan birçok kişi uzun süre taşıyıcı olabilir. Mononükleoz (öpücük hastalığı) olarak bilinen hastalığın en önemli sebebidir, ancak farklı hastalıklarla da ilişkilendirilebilir.

EBV, insandan insana tükürük yoluyla bulaşır ve bu nedenle enfeksiyonun yayılmasında yakın temas önemli bir rol oynar.
Bulaşma yolları:

• Tükürük teması (öpüşme, aynı bardak veya çatal-kaşığı paylaşma)
• Kan ve kan ürünleri
• Organ nakli
• Enfekte anneden bebeğe doğum sırasında

EBV enfeksiyonu genellikle hafif semptomlarla kendini gösterir ve çoğu kişide tedavi gerektirmez. Ancak semptomlar şiddetliyse veya enfeksiyonun neden olduğu hastalıklar varsa tedavi gerekebilir.

EBV enfeksiyonunun belirtileri şunlar olabilir:

• Yüksek ateş
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Lenf bezlerinde şişme
• İshal
• İştah kaybı
• Kas ağrıları
• Karaciğer veya dalak büyümesi

EBV enfeksiyonu tedavisinde antiviral ilaçlar kullanılmaz. Semptomların hafifletilmesi ve hastanın dinlenmesi genellikle yeterlidir. Ağrı kesiciler, ateş düşürücüler ve boğaz ağrısı için gargara gibi semptomatik tedaviler önerilebilir.

EBV ile ilişkili hastalıkların tedavisi ise semptomlara, hastalığa ve hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir. Örneğin, mononükleozis genellikle semptomatik tedavi ile iyileşir, ancak splenomegali (dalak büyümesi) veya lenfoma gibi daha ciddi hastalıklar farklı tedaviler gerektirebilir.

EBV enfeksiyonunun belirtileri genellikle hafif başlar ve 4-6 hafta içinde kendini gösterebilir. Çocuklarda enfeksiyon genellikle belirti vermezken, yetişkinlerde belirtiler daha şiddetli olabilir.
Yaygın belirtiler:

• Yüksek ateş
• Boğaz ağrısı ve bademcik şişmesi
• Şiddetli halsizlik ve yorgunluk
• Lenf bezlerinde şişlik (boyun, koltuk altı)
• Karaciğer veya dalakta büyüme
• Kas ve eklem ağrıları
• İştahsızlık ve mide bulantısı

Epstein-Barr virüsü, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
EBV ile ilişkilendirilen hastalıklar:

• Mononükleoz (öpücük hastalığı)
• Lenfoma (Hodgkin ve Non-Hodgkin)
• Nazofaringeal kanser (Burun ve boğaz kanseri)
• Multiple skleroz (MS) hastalığı ile olası ilişkisi araştırılmaktadır.
• Kronik yorgunluk sendromu
• Otoimmün hastalıklar (Lupus, romatoid artrit gibi)

EBV tanısı genellikle kan testi ile konur. Serolojik testler, enfeksiyonun aktif olup olmadığını veya geçmişte geçirilip geçirilmediğini belirlemek için kullanılır.
Tanıda kullanılan testler:

• EBV VCA IgM ve IgG: Virüse karşı gelişen antikorlar ölçülür.
• Monospot testi: Özellikle mononükleoz teşhisinde kullanılır.
• Tam kan sayımı: Lenfosit oranları değerlendirilir.
• Karaciğer fonksiyon testleri: Karaciğeri etkileyip etkilemediğini kontrol etmek için yapılabilir.

EBV enfeksiyonunun özel bir tedavisi yoktur. Viral bir enfeksiyon olduğu için antibiyotikler etkili değildir. Tedavi daha çok belirtileri hafifletmeye yöneliktir.
Tedavi önerileri:

• Bol sıvı tüketimi
• Yeterli dinlenme
• Ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler (parasetamol, ibuprofen)
• Boğaz ağrısını hafifletmek için tuzlu su gargarası

Şiddetli vakalarda (dalak büyümesi, karaciğer hasarı) hastanede izleme ve steroid tedavisi gerekebilir.

EBV enfeksiyonunu tamamen önlemek zordur, ancak bulaşma riskini azaltmak için bazı önlemler alınabilir:

• Bardak, çatal-kaşık gibi kişisel eşyaların paylaşılmaması
• Enfekte kişilerle yakın temasın sınırlandırılması
• Ellerin sık sık yıkanması

Hamilelik sırasında EBV enfeksiyonu genellikle büyük bir risk oluşturmaz, ancak bazı durumlarda düşük veya erken doğum riski artabilir. Hamile kadınların bağışıklıklarını güçlü tutması ve enfekte kişilerle temaslarını sınırlandırması önerilir.

EBV enfeksiyonu genellikle hafif semptomlarla kendini gösterir ve çoğu insan için ölümcül değildir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, özellikle de transplantasyon veya kemoterapi gibi tedaviler nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişilerde, daha ciddi ve hayatı tehdit eden hastalıklara neden olabilir.

EBV ile ilişkili kanserler de nadir görülür ancak bazı durumlarda ölümcül olabilir. Ancak EBV’nin birçok enfeksiyonu semptomatik olmaksızın kendiliğinden düzelir ve çoğu insan için tedavi gerekmez.