Hepatit B Nedir?

Hepatit B Hastalığı, Hepatit virüsünün (HBV) neden olduğu bir karaciğer enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon akut enfeksiyona (kısa süreli) veya kronik enfeksiyona (uzun süreli) neden olabilir.

Kronikleşen Hepatit, karaciğer hasarı, siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Dünya genelinde milyonlarca insan bu virüs ile yaşamaktadır. Türkiye'de Hepatit B taşıyıcısı sayısı yaklaşık 3 milyondur.

Karaciğerin ani ve kısa süreli iltihaplanmasıdır. Genellikle virüsler bu duruma neden olur. Ancak alkol, ilaçlar, toksinler ve otoimmün hastalıklar da etkili olabilir.

Nedenleri:

• Virüsler: En yaygın nedenler hepatit A, B, C, D ve E virüsleridir. Bu virüsler farklı yollarla yayılır. Örneğin, hepatit A kontamine yiyecek ve su ile bulaşır. Diğer türler ise kan ve vücut sıvılarıyla geçer.
• Alkol: Aşırı alkol tüketimi karaciğerde iltihaplanmaya neden olabilir.
• İlaçlar: Bazı reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, takviyeler ve bitkisel ilaçlar karaciğere zarar verebilir.
• Toksinler: Endüstriyel kimyasallar, zehirli mantarlar ve bazı bitkilerdeki toksinler bu duruma neden olabilir.
• Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sisteminin karaciğere saldırdığı otoimmün hepatit gibi durumlar.
• Diğer nedenler: Nadir durumlarda, bazı metabolik bozukluklar bu duruma neden olabilir. Örneğin, Wilson hastalığı (bakır birikimi) ve alfa-1 antitripsin eksikliği bu bozukluklar arasındadır.

Bu virüsle enfekte olduktan sonra, vücut virüsü altı aydan fazla temizleyemezse, karaciğer enfeksiyonu oluşur. Bu enfeksiyon uzun süreli olabilir. Akut Hepatit virüsü enfeksiyonunun aksine, bu durum genellikle sinsi ilerler ve uzun yıllar boyunca belirti vermeyebilir. Ancak bu süre zarfında virüs karaciğerde hasara neden olmaya devam edebilir.

Nedenleri:

Kronik Hepatit, akut Hepatit enfeksiyonunun kronikleşmesi sonucu gelişir. Akut enfeksiyonu geçiren yetişkinlerin yaklaşık %5-10'unda kronikleşme olur. Ancak, yenidoğan döneminde enfekte olan bebeklerin %90'ından fazlasında kronikleşme riski çok yüksektir. Bunun nedeni, bebeklerin bağışıklık sisteminin virüse karşı henüz tam olarak gelişmemiş olmasıdır.

Hepatit B virüsü, enfekte bir kişinin kanı veya vücut sıvıları ile temas yoluyla bulaşır. Yaygın bulaşma yolları şunlardır:

• Enfekte kanla temas: Paylaşılan iğneler, dövme veya piercing yapılırken kullanılan steril olmayan ekipmanlar, kan nakli (günümüzde nadir)
• Cinsel temas: Korunmasız cinsel ilişki
• Anne-bebek bulaşı: Doğum sırasında anneden bebeğe bulaş
• Ev içi temas: Diş fırçası, tıraş bıçağı gibi kişisel eşyaların paylaşılması (nadir)

Hepatit'in iki türü vardır: akut ve kronik. Belirtiler, enfeksiyonun evresine ve kişinin bağışıklık sistemine göre değişir. Hatta bazı kişilerde hiçbir belirti görülmeyebilir.

Akut Hepatit Belirtileri:

Akut Hepatit enfeksiyonu olan birçok yetişkin başlangıçta hiçbir belirti göstermeyebilir veya hafif grip benzeri belirtiler yaşayabilir. Belirtiler genellikle enfeksiyondan 1 ile 4 ay sonra ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda bu süre 2 haftaya kadar inebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Yorgunluk ve halsizlik
• İştahsızlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Karın ağrısı, özellikle sağ üst bölgede
• Eklem ağrıları
• Sarılık, ciltte ve gözlerde sararma
• Koyu renkli idrar
• Açık renkli dışkı
• Hafif ateş

Kronik Hepatit Belirtileri:

Kronik Hepatit genellikle uzun yıllar boyunca belirti vermeyebilir. Bu durum, karaciğer hasarının yavaş ilerlemesine neden olabilir ve kişiler enfekte olduklarının farkında olmayabilirler. Ancak zamanla karaciğer hasarı ilerledikçe (siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri) aşağıdaki gibi belirtiler ortaya çıkabilir:

• Sürekli yorgunluk ve halsizlik
• Karın şişliği veya ağrısı
• İştah kaybı ve kilo kaybı
• Bulantı ve kusma
• Sarılık (ileri evrelerde)
• Ödem (bacaklarda ve karında sıvı birikimi)
• Kolay kanama ve morarma
• Zihinsel bulanıklık (hepatik ensefalopati)

Tanısı kan testleri ile konulur. Bu testler, Hepatit virüsüne ait antijenleri ve antikorları saptayarak enfeksiyonun varlığını ve evresini belirler. En sık kullanılan testlerden biri HBsAg (Hepatit yüzey antijeni) testidir. Pozitif HBsAg sonucu, kişinin Hepatit B virüsü ile enfekte olduğunu gösterir.

• Kan testleri: Hepatit B testleri için kan alınır. Bu testler, hepatit B yüzey antijeni (HBsAg) ve hepatit B yüzey antikoru (anti-HBs) içerir.
• Karaciğer fonksiyon testleri: Karaciğer hasarını değerlendirmek için karaciğer fonksiyon testleri yapılır.
• Karaciğer biyopsisi: Gerektiğinde, karaciğerden küçük bir doku örneği alınarak mikroskop altında incelenir. Bu, karaciğer hasarının derecesini ve tipini belirlemek için yapılır.

Hepatit B tedavisi, enfeksiyonun tipine (akut veya kronik) ve karaciğer hasarının derecesine bağlı olarak değişir.

Akut Hepatit B Tedavisi

Akut Hepatit B enfeksiyonu genellikle kısa sürelidir ve çoğu yetişkinin bağışıklık sistemi virüsü kendi kendine temizleyebilir. Bu nedenle, akut Hepatit B için genellikle spesifik bir antiviral tedaviye gerek duyulmaz. Tedavi, belirtileri hafifletmeye ve destekleyici bakıma odaklanır:

• Dinlenme: Vücudun iyileşmesine yardımcı olmak için önemlidir.
• Bol sıvı alımı: Dehidrasyonu önlemek için gereklidir.
• Dengeli ve sağlıklı beslenme: Karaciğerin üzerindeki yükü azaltır ve iyileşmeyi destekler. Yağlı ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Alkol ve ilaçlardan kaçınma: Karaciğere zarar verebilecek maddelerden uzak durulmalıdır.
• Semptomatik tedavi: Mide bulantısı, ağrı veya ateş gibi belirtileri hafifletmek için doktorun önerdiği ilaçlar kullanılabilir.
• Hastanede yatış: Nadiren, şiddetli karaciğer yetmezliği gelişen vakalarda hastanede yoğun tedavi gerekebilir.

Akut Hepatit B enfeksiyonu olan çoğu kişi genellikle 6 ay içinde iyileşir ve virüse karşı bağışıklık kazanır. İyileşme, HBsAg testinin negatif çıkması ile gösterilir. Bu test, Hepatit B yüzey antijenini ölçer. Ayrıca, anti-HBs testinin pozitif çıkması da iyileşmeyi gösterir.

Kronik Hepatit B Tedavisi

Kronik Hepatit B, virüsün vücutta 6 aydan uzun süre kalıcı olması durumudur. Kronik Hepatit B'nin tedavisi, virüsü tamamen yok etmekten ziyade, virüsün çoğalmasını kontrol etmeyi hedefler. Bu, karaciğer hasarını önlemeye veya yavaşlatmaya yardımcı olur. Kronik Hepatit B tedavisi uzun sürelidir ve bazı durumlarda ömür boyu sürebilir.

Kronik Hepatit B tedavisinde kullanılan temel yöntem antiviral ilaçlardır. Bu ilaçlar, Hepatit B virüsünün DNA polimeraz enzimini inhibe ederek virüsün çoğalmasını engeller. Kullanılan antiviral ilaçlar şunlardır:

• Nükleoz(t)id analogları: 
• Entekavir
• Tenofovir disoproksil fumarat (TDF)
• Tenofovir alafenamid fumarat (TAF)
• Lamivudin
• Adefovir dipivoksil
• Telbivudin
• İnterferon alfa: Bağışıklık sistemini güçlendirerek virüsün kontrolüne yardımcı olabilir. Ancak oral antiviral ilaçlara göre daha fazla yan etkisi olabileceği için günümüzde daha az tercih edilmektedir.

Kronik Hepatit B tedavisinde, tedavi kararı ve ilaç seçimi önemlidir. Bu karar, hastanın bazı faktörleri göz önünde bulundurularak verilir. Uzman bir hekim, yani hepatolog veya enfeksiyon hastalıkları uzmanı, bu kararı alır

• Kandaki Hepatit B virüsü (HBV DNA) seviyesi
• Karaciğer enzim düzeyleri (ALT, AST)
• Karaciğer hasarının derecesi (biyopsi veya non-invaziv testlerle belirlenir)
• HBeAg (Hepatit B "e" antijeni) durumu
• Hastanın genel sağlık durumu
• Eşlik eden diğer hastalıklar

Kronik Hepatit B tedavisi sırasında düzenli takip çok önemlidir. Bu takipte kan testleri yapılır. Bu testler karaciğer fonksiyon testleri, HBV DNA seviyesi ve HBeAg durumunu içerir. Ayrıca karaciğer görüntüleme yöntemleri de kullanılır.

Ultrason ve fibroscan gibi yöntemler hastalığın seyri ve tedaviye yanıtı değerlendirir.

Kronik Hepatit B'de Tedavi Hedefleri:

• HBV DNA seviyesini mümkün olduğunca düşürmek veya saptanamaz hale getirmek.
• Karaciğer enzimlerini normalleştirmek.
• Karaciğer hasarının ilerlemesini durdurmak veya yavaşlatmak.
• Siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi komplikasyonların riskini azaltmak.
• HBeAg pozitif hastalarda HBeAg serokonversiyonunu (HBeAg'nin kaybolması ve anti-HBe antikorunun oluşması) sağlamak. Nadiren HBsAg kaybı da hedeflenebilir.

Önemli Not: Hepatit B tedavisi kişiye özeldir ve bir uzman hekim tarafından planlanmalı ve takip edilmelidir. Kendi kendine ilaç kullanmak veya tedaviyi bırakmak tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Hepatit B'den korunmanın en iyi yolu aşı olmaktır.

Hepatit B aşısı, Hepatit B virüsünün (HBV) neden olduğu karaciğer enfeksiyonuna karşı koruma sağlar. Bu aşı, vücudun bağışıklık geliştirmesine yardımcı olur. Aşı, vücuda zayıflatılmış veya etkisiz hale getirilmiş virüs parçacıklarını (antijenleri) vererek bağışıklık sistemini uyarır. Bu sayede vücut, gerçek virüsle karşılaştığında enfeksiyonu önleyecek antikorlar üretir.

Hepatit B Aşısının Önemi:

• Koruyuculuk: Hepatit B aşısı, aşılanan kişilerin %95'inden fazlasında ömür boyu süren bir koruma sağlar.
• Komplikasyonları Önleme: Aşı, kronik Hepatit B enfeksiyonu, siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sorunların riskini azaltır.
• Toplum Sağlığı: Yaygın aşılama, toplumda Hepatit B virüsünün yayılmasını azaltır. Bu, aşılanmamış kişileri de dolaylı olarak korur. Bu duruma toplum bağışıklığı denir.
• Bebeklerin Korunması: Özellikle doğumda yapılan ilk doz aşı, anneden bebeğe geçebilecek virüse karşı koruma sağlar.

Aşılama Şeması:

Hepatit B aşısı genellikle 3 doz şeklinde uygulanır:

• İlk doz: Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde (özellikle bebeklerde).
• İkinci doz: İlk dozdan 1 ay sonra.
• Üçüncü doz: İlk dozdan 6 ay sonra.

Bu şema, uzun süreli ve etkili bir bağışıklık oluşturmak için önerilen standart takvimdir. Ancak bazı özel durumlarda, farklı aşılama şemaları kullanılabilir. Bu durumlar hızlı bağışıklık gerekmesi veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için geçerlidir.

Hepatit B Aşısı Yan Etkiler:

Hepatit B aşısı genellikle güvenlidir ve ciddi yan etkiler nadirdir. En sık görülen yan etkiler şunlardır:

• Aşı yerinde hafif ağrı, kızarıklık veya şişlik
• Hafif ateş
• Huzursuzluk veya sinirlilik (bebeklerde)

Bu yan etkiler genellikle kısa süreli ve hafiftir.