Otizim, bir nöro-gelişimsel bozukluk olarak tanımlanan, sosyal etkileşim, iletişim becerileri ve tekrarlayıcı davranışlar gibi alanlarda belirgin zorluklarla karakterize edilen bir durumdur. Bu zorluklar genellikle erken çocukluk döneminde başlar ve yaşam boyu devam edebilir. Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olarak da bilinir, çünkü bu durumda semptomlar belirli bir örüntüde ortaya çıkar ve her bireyin belirtileri ve şiddeti farklıdır. Otizm, nedeni tam olarak bilinmeyen bir durumdur ve henüz bir tedavisi yoktur, ancak erken teşhis ve uygun destekle bireylerin yaşam kalitesi artırılabilir.
Otizim Tanısı Nasıl Koyulur ?
Otizm tanısı, belirtilerin ve davranışların gözlemlenmesi ve bireyin gelişimsel özelliklerinin incelenmesi yoluyla konulur. Otizm spektrum bozukluğu, birçok farklı belirti ve semptomlarla kendini gösterebilir ve her bireyin belirtileri ve şiddeti farklıdır.
Genellikle, bir çocuğun otizm olup olmadığına dair endişeleri olan ebeveynler öncelikle bir çocuk gelişim uzmanına başvururlar. Doktor, çocuğun gelişimsel geçmişi hakkında ayrıntılı bir tıbbi öykü alır ve çocuğun belirtilerini değerlendirmek için standart testler kullanır.
Tanı koymak için kullanılan bazı testler ve değerlendirme yöntemleri şunlardır:
- M-CHAT (Modifiye Edilmiş Otistik Bozukluk Tarama Testi): Bu, 16-30 aylık çocuklar için tasarlanmış bir tarama testidir. Ebeveynler tarafından cevaplanan bir anket şeklindedir ve çocuğun sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarını değerlendirir.
- ADI-R (Otöstik Bozukluk Değerlendirme Röportajı-Revi̇ze Edilmiş): Bu, 2-3 yaş ve üzeri çocuklar için tasarlanmış, otizm tanısında kullanılan yapılandırılmış bir röportajdır. Çocuğun iletişim, sosyal etkileşim ve ilgi alanları gibi alanlar hakkında ayrıntılı bilgi verir.
- ADOS (Otöstik Bozukluk Değerlendirme Ölçeği): Bu, 2 yaş ve üzeri çocuklar için tasarlanmış, yapılandırılmış bir gözlem ölçeğidir. Çocuğun iletişim, sosyal etkileşim ve davranışlarını gözlemleyerek, otizm belirtilerinin varlığı veya yokluğunu değerlendirir.
Bunun yanı sıra, çocuğunuzun tıbbi öyküsü ve fiziksel muayenesi de yapılarak, diğer tıbbi durumların (örneğin işitme kaybı) otizm benzeri semptomlara neden olup olmadığı araştırılır.
Tanı koymak için kullanılan tüm test ve değerlendirme yöntemleri bir araya getirilerek bir sonuç elde edilir. Bu sonuçlar, bireyin otizm spektrum bozukluğu olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
Otizim Septomları Nelerdir ?
Otizm spektrum bozukluğu, birçok farklı semptom ve belirtiyle kendini gösterir. Otizm belirtileri her bireyde farklılık gösterebilir ve genellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Otizm semptomları üç kategoriye ayrılabilir:
- Sosyal Etkileşim ve İletişim Zorlukları:
- Göz teması kurmakta zorlanma veya hiç kurmama
- Diğer insanların söylediklerini anlamada güçlük çekme
- Sosyal ipuçlarını anlamada güçlük çekme (örneğin, mimikler, jestler, tonlama)
- İletişimde sınırlı kelime kullanımı veya hiç konuşmama
- Konuşma dilinde sıra dışı özellikler, tekrar eden sözcükler veya cümleler
- Tekrarlayıcı Davranışlar ve Sınırlı İlgi Alanları:
- Tekrarlayıcı davranışlar ve rutinlere takılı kalma (örneğin, aynı oyuncakla oynama veya aynı yoldan yürüme)
- Sınırlı, yoğun ilgi alanları veya ilgi alanlarında değişkenlik olmaması
- Aşırı duyarlılık veya duyarsızlık gibi duyusal tepkilerin değişkenliği
- Diğer Semptomlar:
- İşitme kaybı veya diğer tıbbi sorunların belirtileri
- Motor becerilerinde gecikme (örneğin, yürüme veya koşma gibi)
- Diğer zihinsel veya davranışsal sağlık koşulları gibi eşlik eden durumlar (örneğin, epilepsi, uyku bozuklukları)
Otizm belirtileri her bireyde farklılık gösterir ve semptomlar yaşamın farklı dönemlerinde farklılık gösterebilir. Ancak, genellikle bu semptomlar erken çocukluk döneminde belirginleşir. Erken tanı ve uygun destek ile otizm belirtilerinin azaltılması ve bireyin yaşam kalitesinin artırılması mümkündür
Otizimli Bir Hastayla Nasıl İletişim Kurulmalıdır ?
Otizm spektrum bozukluğu olan bir hastayla iletişim kurmak, özenli ve anlayışlı bir yaklaşım gerektirir. Otizm, sosyal etkileşimde ve iletişimde zorluklara neden olabilir, bu nedenle iletişim kurarken aşağıdaki öneriler faydalı olabilir:
- Net ve Doğrudan Konuşun: Otizmli bireyler, göz teması kurmada veya sosyal ipuçlarından anlam çıkarmada zorluk yaşayabilirler. Bu nedenle, doğrudan, net ve açık bir dil kullanmak önemlidir. Örneğin, açık ve net talimatlar vermek yardımcı olabilir.
- Sade Bir Dil Kullanın: Karmaşık veya üst düzey bir dil kullanmak yerine, basit bir dil kullanmak daha faydalı olabilir. Tekrar eden veya tanıdık cümleler kullanmak da yardımcı olabilir.
- Görsel İpuçları Kullanın: Otizmli bireyler, sözlü talimatları anlamakta zorluk çekebilirler. Bu nedenle, görsel ipuçları kullanmak, mesajın daha iyi anlaşılmasına yardımcı olabilir. Örneğin, resimler, işaretler, haritalar veya diğer görsel materyaller kullanılabilir.
- Sabırlı Olun: Otizmli bireyler, duygu ve düşüncelerini ifade etmekte zorlanabilirler. Bu nedenle, iletişim kurarken sabırlı ve anlayışlı olmak önemlidir.
- İlgi Alanlarını Kullanın: Otizmli bireyler, belirli ilgi alanlarına sahip olabilirler. Bu ilgi alanlarına yönelik konuşmak, iletişim kurmak için bir başlangıç noktası sağlayabilir.
- Duygu İfade Edin: Otizmli bireylerin duygusal ifadeleri anlamakta zorlandıkları bilinmektedir. Bu nedenle, kendinizin ve bireyin duygularını ifade etmek, duygusal bağlantı kurmaya yardımcı olabilir.
- Fiziksel Uyarıları Azaltın: Otizmli bireyler, aşırı fiziksel uyaranlara karşı duyarlı olabilirler. Bu nedenle, gürültülü ortamlardan veya aşırı ışıktan kaçınmak veya sadece bir kişiyle konuşmak, bireyin rahatlamasına ve iletişim kurmaya daha hazır olmasına yardımcı olabilir.
Bu öneriler, otizmli bireylerle iletişim kurarken faydalı olabilir.
Otizim Hastalığının Tedavisi Nelerdir ?
Otizm spektrum bozukluğu, şu anda tamamen tedavi edilemeyen bir nörolojik durumdur. Ancak, erken müdahale ve uygun destek ile semptomları yönetmek ve bireyin yaşam kalitesini artırmak mümkündür.
Tedavi planı, bireyin yaşına, semptomlarının şiddetine ve diğer bireysel faktörlere göre belirlenir. Tedavi seçenekleri arasında şunlar bulunabilir:
- Davranışsal Terapi: Otizmli bireyler, sınırlı veya tekrarlayan davranışlar ve ilgi alanları gösterebilirler. Davranışsal terapi, bu davranışların yerine daha uygun olanları öğretmek için kullanılabilir. Örneğin, sosyal beceriler, iletişim becerileri, öfke kontrolü gibi konularda eğitim verilebilir.
- Dil ve Konuşma Terapisi: Otizmli bireyler, dil ve konuşma becerilerinde gelişimsel gecikme yaşayabilirler. Dil ve konuşma terapisi, bu becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir. Terapi, bireyin sözlü ve sözsüz iletişim becerilerini artırabilir.
- İlaç Tedavisi: Bazı semptomları yönetmek için ilaç tedavisi de kullanılabilir. Örneğin, uyku problemleri veya hiperaktivite tedavisi için ilaçlar kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi her zaman gerekli değildir ve sadece bir uzman doktor tarafından reçete edilmelidir.
- Alternatif Tedavi Seçenekleri: Yoga, masaj terapisi, müzik terapisi, sanat terapisi ve diğer alternatif terapiler, otizmli bireylerin stres seviyelerini düşürmelerine yardımcı olabilir. Ancak, bu tedavilerin etkileri bilimsel olarak kanıtlanmamıştır ve bir uzman doktor tarafından yönetilmelidir.
Otizm spektrum bozukluğu tedavisi, bireysel ihtiyaçlar ve semptomlar dikkate alınarak kişiselleştirilir. Tedavi süreci, sabır, anlayış ve disiplin gerektirir. Bu nedenle, otizmli bireylerin tedavisinde bir multidisipliner yaklaşım benimsenmesi önemlidir.
Otizim Hastalığında Hakkında Yanlış Bilgiler Nelerdir ?
Otizm spektrum bozukluğu hakkında pek çok yanlış bilgi vardır. İşte bazıları:
- Otizmli bireylerin zeka seviyeleri düşüktür: Otizmli bireylerin zeka seviyeleri, normal popülasyondan farklı değildir. Bazı otizmli bireyler, özel yetenekleri ile öne çıkabilir.
- Otizm, aşılar nedeniyle oluşur: Otizm spektrum bozukluğu, aşılarla ilgisi olmayan nörolojik bir durumdur. Yapılan pek çok araştırma, aşıların otizme neden olmadığını göstermektedir.
- Otizmli bireylerin sosyal ilişkileri yoktur: Otizmli bireyler, sosyal ilişkiler kurmakta zorluk çekebilirler. Ancak, uygun destek ve eğitim ile sosyal becerilerini geliştirebilirler.
- Otizmli bireyler sadece tekrarlayan davranışlar sergiler: Otizmli bireyler, sınırlı ve tekrarlayan davranışlar gösterebilirler. Ancak, her bireyin semptomları farklıdır ve bazıları sıra dışı ilgi alanlarına sahip olabilirler.
- Otizmli bireyler tedavi edilemez: Otizm spektrum bozukluğu tam olarak tedavi edilemese de, uygun müdahale ve destekle semptomları yönetmek ve bireyin yaşam kalitesini artırmak mümkündür.
Bu yanlış bilgiler, otizmli bireylerin toplumda kabul görmelerini ve ihtiyaçlarına uygun destek almalarını engelleyebilir. Doğru bilgiye dayalı bir yaklaşım, otizmli bireylerin yaşamlarını daha iyi hale getirebilir.
Otizim Hastalığı Olan Hasta Hangi Bölüme Başvurmalıdır ?
Otizm spektrum bozukluğu tanısı konmuş bir hasta, öncelikle çocuk psikiyatrisi, çocuk gelişimi ve nöroloji gibi konularda uzmanlaşmış bir doktora başvurmalıdır. Bu uzmanlar, tanı koymak ve uygun tedavi planını belirlemek için gerekli olan değerlendirmeleri yapabilirler. Ayrıca, otizmli bireylerin farklı ihtiyaçlarına yönelik destek ve hizmetler sunan özel eğitim programları ve terapi merkezleri de bulunmaktadır. Bu merkezler, otizmli bireylerin özel ihtiyaçlarına uygun olarak tasarlanmış terapi, eğitim ve destek programları sunarlar.
Gelişimsel Pediatrinin Otizim Hastalığında Önemi
Gelişimsel pediatri, çocukların gelişim sürecini ve sağlık sorunlarını takip eden bir dalıdır. Otizm spektrum bozukluğu gibi gelişimsel bozuklukların teşhisi ve tedavisi için önemlidir.
Gelişimsel pediatristler, otizmli çocukların erken tanısı ve müdahalesi için önemli bir rol oynarlar. Erken tanı, çocuğun daha erken yaşta özel eğitim, terapi ve diğer desteklere erişimini sağlayarak, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir ve çocuğun daha iyi bir yaşam kalitesi elde etmesine yardımcı olabilir.
Gelişimsel pediatristler ayrıca, otizm spektrum bozukluğu olan çocukların tıbbi sorunlarının takibini de yaparlar. Örneğin, bazı otizmli çocuklar, uyku sorunları veya gastrointestinal problemler gibi eşlik eden tıbbi sorunlar yaşayabilirler. Gelişimsel pediatristler, bu tür sorunların teşhisi ve tedavisi için gereken tıbbi testleri yapabilirler.
Sonuç olarak, gelişimsel pediatristler, otizm spektrum bozukluğu gibi gelişimsel bozuklukların erken tanısı ve müdahalesinde önemli bir rol oynarlar. Bu nedenle, otizmli çocukların takibi ve tedavisi için bu alanda uzmanlaşmış bir doktorla çalışmak önemlidir.
