El ayak ağız hastalığı, genellikle çocuklarda görülen bulaşıcı bir hastalıktır. Tıp literatüründe “el ayak ağız hastalığı” olarak da adlandırılır. Bu hastalık, Coxsackie virüsü veya Enterovirüs 71 gibi virüslerin neden olduğu bir enfeksiyondur.El ayak ağız hastalığı genellikle yaz ve sonbahar aylarında sık görülür.
El Ayak Ağız Hastalığı Nedenleri Nedir ?
El ayak ağız hastalığı, genellikle Coxsackie virüsü A16 ve Enterovirüs 71 gibi virüslerin neden olduğu bir enfeksiyonla ilişkilidir. Bu virüsler fekal-oral yolla bulaşabilir, yani enfekte bir kişinin dışkısının ağız yoluyla alınması sonucunda yayılabilir. El ayak ağız hastalığı daha sık çocuklarda görülür çünkü bağışıklık sistemi henüz tam olarak gelişmemiş olan çocuklar, virüse karşı daha duyarlıdır.
El Ayak Ağız Hastalığı Hangi Yollarla Bulaşır ?
El ayak ağız hastalığı, çeşitli yollarla bulaşabilen bir enfeksiyondur. Hastalığın bulaşma yolları şunlardır:
- Doğrudan temas: Enfekte bir kişiyle doğrudan temas etmek, özellikle hastanın döküntülü bölgeleri veya salgılarıyla temas etmek, virüsün bulaşmasına yol açabilir. Öpüşme, sarılma, el sıkma gibi temas yoluyla virüs geçebilir.
- Saliva veya solunum damlacıkları: Öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında enfekte kişinin salya veya solunum damlacıkları havaya yayılabilir. Bu damlacıklar başka bir kişi tarafından solunursa veya ağız veya burun mukozasına temas ederse virüs bulaşabilir.
- Kontamine nesneler: Enfekte bir kişinin tükürüğü, dışkısı veya diğer vücut sıvılarıyla temas etmiş olan nesneler, virüsün bulaşmasına katkıda bulunabilir. Örneğin, enfekte bir kişinin bardağı, çatalı, oyuncakları veya diğer kişisel eşyaları, başka bir kişi tarafından kullanıldığında virüs bulaşabilir.
- Fekal-oral yol: El ayak ağız hastalığı, enfekte kişinin dışkısıyla bulaşabilir. Tuvalet kullanımından sonra ellerin yeterince temizlenmemesi veya kontamine su veya yiyeceklerin tüketilmesi sonucunda virüs ağız yoluyla alınabilir.
- Gebelikten geçiş: Nadir durumlarda, hamilelik sırasında enfekte olan bir anne, virüsü bebeğine doğum sırasında geçirebilir.
El ayak ağız hastalığı genellikle çocuklarda daha yaygın görülür, çünkü bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmemiştir ve hijyen kurallarını tam anlamıyla uygulayamazlar. Hastalık özellikle kreşler, okullar ve toplu yaşam alanlarında salgınlar şeklinde yayılabilir.
El Ayak Ağız Hastalığı Belirtileri Nelerdir ?
Hastalığın belirtileri şunları içerebilir:
- Ateş: El ayak ağız hastalığı genellikle ateşle başlar. Ateş genellikle 38-39°C arasında seyreder.
- Boğaz ağrısı: Hastalığın başlangıcında boğaz ağrısı ve rahatsızlık hissi görülebilir.
- İştahsızlık: Hastalar genellikle iştahsızlık yaşarlar ve normalden daha az yemek yerler.
- Halsizlik: Hastalar genellikle halsizlik ve yorgunluk hissi yaşarlar.
- Baş ağrısı: Baş ağrısı, özellikle ateş yükseldiğinde ve hastalık ilerledikçe görülebilir.
- Döküntüler: El ayak ağız hastalığının en karakteristik belirtileri el, ayak ve ağız bölgesinde görülen döküntülerdir. Döküntüler genellikle küçük kırmızı kabarcıklar veya veziküller şeklinde başlar ve daha sonra içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşebilir. Bu döküntüler genellikle ağrılıdır ve el içi, ayak tabanı, ağız içi, dil ve bazen çevresindeki bölgelerde görülür.
- İshal: Bazı vakalarda, el ayak ağız hastalığına bağlı olarak hafif düzeyde ishal görülebilir.
Belirtiler genellikle hafif seyreder ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, bazı vakalarda semptomlar daha şiddetli olabilir ve çocuklarda rahatsızlık yaratabilir.
El Ayak Ağız Hastalığından Korunmak İçin Neler Yapmalıyız ?
Ayak ağız hastalığından korunmak için aşağıdaki önlemleri almanız önemlidir:
- Sık sık ellerinizi yıkayın: Ellerinizi su ve sabunla en az 20 saniye boyunca yıkamak, virüslerin ve mikropların temizlenmesine yardımcı olur. Özellikle tuvalet kullanımından sonra, öksürme, hapşırma veya burun silme sonrasında ellerinizi yıkamak önemlidir.
- Hijyenik olmayan nesneleri paylaşmaktan kaçının: Özellikle enfekte kişilerin kullandığı bardaklar, çatal-bıçaklar, oyuncaklar ve diğer kişisel eşyalar gibi hijyenik olmayan nesneleri paylaşmaktan kaçının. Bulaşma riskini azaltmak için her bireye özel eşyalar kullanmak önemlidir.
- Hijyenik ortamlarda bulunun: Kalabalık ortamlarda, özellikle kreşler, okullar, toplu taşıma araçları ve oyun alanları gibi yerlerde bulunurken hijyenik önlemlere dikkat etmek önemlidir. Sık sık temizlik yapılması, yüzeylerin dezenfekte edilmesi ve hijyenik standartlara uyulması salgın riskini azaltır.
- El temasından kaçının: Ellerinizi yüzünüzle veya ağızınızla sık sık temas ettirmemeye çalışın. Bu, virüslerin ağıza veya buruna girişini engelleyerek enfeksiyon riskini azaltabilir.
- Enfekte kişilerle teması sınırlayın: Enfekte olduğunu düşündüğünüz veya tanı almış birisiyle teması sınırlamak önemlidir. Özellikle enfekte çocukları evde tutmak, okula veya kreşe göndermemek salgının yayılmasını önler.
- Hijyenik tuvalet alışkanlıkları: Tuvalet kullanımından sonra ellerinizi iyice yıkayın ve tuvalet temizliğine dikkat edin. Hijyenik olmayan tuvaletlerden kaçınmaya çalışın.
- Semptomlu kişilerden uzak durun: El ayak ağız hastalığı semptomları gösteren kişilerden mümkün olduğunca uzak durun. Öksürük, hapşırık ve diğer solunum semptomları gösteren kişilerle yakın teması sınırlamak enfeksiyon riskini azaltır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirin: Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, dengeli beslenmek, yeterli uyku almak, düzenli egzersiz yapmak ve stresi yönetmek bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
El Ayak Ağız Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur ?
El ayak ağız hastalığı teşhisi genellikle klinik belirtiler ve fiziksel muayene ile konulur. Çoğu durumda, tipik semptomlar ve döküntüler gözlenerek tanı konulabilir. Ancak bazen doktorlar, diğer benzer hastalıkların dışlanması veya enfeksiyonun neden olduğu ciddi komplikasyonların değerlendirilmesi amacıyla bazı testler yapabilirler.
Aşağıda, el ayak ağız hastalığının tanısının nasıl konulabileceğine dair yaygın yöntemler verilmiştir:
- Semptomlar ve fiziksel muayene: Doktor, hastanın semptomlarını değerlendirir ve döküntülerin yerini, görünümünü ve dağılımını inceler. Tipik olarak, elde, ayakta ve ağız içinde küçük kırmızı kabarcıklar veya veziküller gözlenir. Bu belirtiler ve hastanın öyküsü, el ayak ağız hastalığının olası bir tanısını destekler.
- Laboratuvar testleri: Genellikle rutin olarak el ayak ağız hastalığı teşhisinde laboratuvar testleri gerekmese de, bazı durumlarda virüs teşhisi veya diğer benzer hastalıkların dışlanması için testler yapılabilir. Bu testler arasında boğaz kültürü, döküntü örneği alınması veya dışkı örneği analizi yer alabilir. Ancak, bu testler sıklıkla semptomlara dayalı tanıdan daha az önemlidir.
Doktorunuz semptomlarınızı ve bulgularınızı değerlendirdikten sonra size doğru tanıyı koyacaktır. El ayak ağız hastalığı genellikle kendi kendine sınırlıdır ve genellikle özel bir tedavi gerektirmez. Semptomatik tedavi ve dinlenme genellikle yeterlidir. Tedavi hakkında doktorunuzdan bilgi almanız önemlidir.
El Ayak Ağız Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?
El ayak ağız hastalığı genellikle kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır ve spesifik bir tedavisi yoktur. Semptomların hafifletilmesi ve rahatlama sağlanması amaçlanır. İşte yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri:
- Ağrı ve ateşin kontrol altına alınması: Ateş ve ağrı semptomlarını hafifletmek için parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesici/ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir. Ancak, çocuklarda ilaç kullanımı öncesinde bir doktora danışmak önemlidir.
- Ağız hijyeni: Ağız içi lezyonlar nedeniyle yemek yemek ve içmek rahatsızlık verebilir. Ağrıyı hafifletmek ve enfeksiyon riskini azaltmak için ılık tuzlu su ile gargara yapmak veya ağız çalkalamak faydalı olabilir. Sert, baharatlı ve asidik yiyeceklerden kaçınmak da rahatlama sağlayabilir.
- İyi beslenme ve sıvı alımı: El ayak ağız hastalığı sırasında iştah kaybı olabilir. Yumuşak ve kolay çiğnenen yiyecekler tercih edilmeli, sıvı alımı ise artırılmalıdır. Sulu gıdalar, meyve suları, çorba ve su tüketimi teşvik edilmelidir.
- Dinlenme: Hastalık döneminde dinlenmek ve vücudun iyileşme sürecine odaklanmasına izin vermek önemlidir. Aktiviteyi kısıtlamak ve gerektiğinde istirahat etmek hastalığın iyileşme sürecini hızlandırabilir.
- İletişim ve hijyen önlemleri: El ayak ağız hastalığı bulaşıcıdır, bu nedenle enfekte kişilerin diğer insanlarla temasını sınırlamak önemlidir. Hastalık süresince, özellikle okul, kreş gibi kalabalık ortamlarda hijyenik önlemler alınmalıdır. Sık sık eller yıkanmalı, hijyenik olmayan nesnelerin paylaşımı önlenmeli ve enfekte olan kişinin dışkısı veya salyasıyla temas eden nesneler temizlenmelidir.
Semptomlar şiddetli ise veya komplikasyonlar gelişirse, bir doktora danışmak önemlidir. Doktorunuz daha spesifik tedavi önerileri sunabilir veya komplikasyonların yönetimi için ilaçlar reçete edebilir.
El Ayak Ağız Hastalığında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Nelerdir ?
El ayak ağız hastalığıyla ilgili olarak aşağıdaki noktalara dikkat etmek önemlidir:
- Hijyen: El ayak ağız hastalığı bulaşıcıdır, bu nedenle hijyen kurallarına dikkat etmek önemlidir. Ellerin sık sık sabun ve suyla yıkanması, hijyenik olmayan nesnelerin paylaşılmaması ve enfekte olan kişinin dışkısı veya salyasıyla temas eden yüzeylerin temizlenmesi önemlidir.
- İzolasyon: Enfekte olan kişilerin, semptomlar başladığında evde kalması ve enfeksiyonun başkalarına yayılmasını önlemek için sosyal temasın sınırlanması önemlidir. Özellikle okul, kreş veya toplu yaşam alanlarında enfekte çocukların izole edilmesi önem taşır.
- İyi beslenme ve sıvı alımı: El ayak ağız hastalığı sırasında iştah kaybı görülebilir. Yumuşak ve kolay çiğnenen yiyecekler tercih edilmeli, sıvı alımı artırılmalıdır. Sulu gıdalar, meyve suları, çorba ve su tüketimi teşvik edilmelidir.
- Ağrı ve ateş kontrolü: Semptomları hafifletmek için ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler kullanılabilir. Ancak, özellikle çocuklar için ilaç kullanımı öncesinde bir doktora danışmak önemlidir.
- Kontamine nesnelerin temizlenmesi: Enfekte kişilerin kullandığı nesneler, oyuncaklar, yüzeyler düzenli olarak temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Bu, virüsün yayılma riskini azaltmaya yardımcı olur.
- İletişim: Hastalık süresince, enfekte olduğunuzdan şüphelendiğiniz veya tanı konmuşsa, çevrenizdekilerle iletişimde bulunmalısınız. Özellikle çocukların bulunduğu okul veya kreş gibi yerlerde diğer ebeveynler ve eğitimciler bilgilendirilmelidir.
El ayak ağız hastalığı genellikle kendi kendine sınırlıdır ve komplikasyonlar nadirdir. Ancak, semptomlar şiddetli hale gelirse veya komplikasyonlar gelişirse, bir doktora danışmanız önemlidir. Doktorunuz size özel tavsiyelerde bulunabilir ve uygun tedavi yöntemlerini önerebilir.
