Paratiroid Nedir?

Paratiroid, boynun ön tarafında, tiroid bezinin arkasında yer alan dört küçük bezden oluşan bir yapıdır. Her biri yaklaşık bir pirinç tanesi büyüklüğündedir. Paratiroid bezleri, vücuttaki kalsiyum dengesini düzenleyen hayati organlardan biridir. Vücudun kemik sağlığını, kas fonksiyonlarını ve sinir sistemini doğrudan etkileyen kalsiyum seviyelerinin düzenlenmesi için önemli bir rol oynar. Bu nedenle, paratiroid bezlerinde meydana gelen herhangi bir bozukluk, tüm vücut sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir.

Paratiroid bezleri, paratiroid hormonu (PTH) salgılayarak vücuttaki kalsiyum, fosfor ve D vitamini seviyelerini düzenler. PTH'nin görevleri şunlardır:

• Kalsiyum seviyesini dengelemek: Kemiklerden kana kalsiyum salınımını teşvik eder. Vücuttaki kalsiyum seviyeleri azaldığında, paratiroid bezleri PTH salgılayarak kemiklerden kalsiyumun serbest bırakılmasını sağlar.

• Böbreklerden kalsiyum emilimini artırmak: PTH, böbreklerin idrar yoluyla daha az kalsiyum atmasını sağlar. Böylece kalsiyum kaybı en aza indirilmiş olur.

• Bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırmak: PTH, bağırsaklarda kalsiyum emilimini artırmak için D vitamini ile iş birliği yapar. Yeterli D vitamini bulunmazsa, bağırsaklardan kalsiyum emilimi azalır.

• Kemik sağlığını korumak: Kemiklerin mineralizasyon sürecini düzenleyerek kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur. Kalsiyum dengesizliği kemik erimesine ve kemik kırılganlığına neden olabilir.

• Sinir sistemi fonksiyonlarını desteklemek: Kalsiyum, sinir iletimi için kritik bir mineraldir. Paratiroid bezi, bu sürecin doğru şekilde işlemesini sağlar.

Paratiroid bezleri düzgün çalışmadığında, vücutta ciddi kalsiyum dengesizlikleri meydana gelir. Bu durum, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Paratiroid hastalıkları genellikle iki ana gruba ayrılır: Hiperparatiroidizm (paratiroid bezinin aşırı çalışması) ve Hipoparatiroidizm (paratiroid bezinin yetersiz çalışması).

Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerinin normalden fazla PTH üretmesi sonucu oluşur. Bunun sonucunda kanda aşırı miktarda kalsiyum bulunur (hiperkalsemi). Hiperkalsemi, birçok organ sistemini olumsuz etkileyerek çeşitli belirtilere yol açabilir.

• Kemik erimesi ve kolay kırılmalar

• Böbrek taşı oluşumu ve böbrek fonksiyonlarında bozulma

• Kas güçsüzlüğü ve yorgunluk

• Depresyon, hafıza sorunları ve konsantrasyon güçlüğü

• Karın ağrısı, kabızlık ve mide bulantısı

• Sık idrara çıkma ve susuzluk hissi

• Paratiroid bezlerinde iyi huylu tümör (adenom): Tek bir paratiroid bezinde büyüyerek aşırı hormon üretmesine neden olabilir.

• Genetik yatkınlık: Ailesinde hiperparatiroidizm bulunan bireylerde bu hastalık daha sık görülür.

• Kronik böbrek hastalığı: Böbrekler düzgün çalışmadığında, kalsiyum ve fosfor dengesinde bozulmalar meydana gelir.

• Diyet düzenlemeleri ve takip: Hafif vakalarda kalsiyum alımına dikkat edilerek durum kontrol altında tutulabilir.

• Cerrahi müdahale (paratiroidektomi): Aşırı aktif paratiroid bezi çıkarılarak tedavi sağlanabilir.

• İlaç tedavisi: Kemik kaybını azaltan veya PTH seviyelerini düşüren ilaçlar kullanılabilir.

Hipoparatiroidizm, paratiroid bezlerinin yeterince PTH üretememesi sonucu oluşur. Bunun sonucunda kalsiyum seviyesi düşer (hipokalsemi).

• Kas krampları, kasılmalar ve karıncalanma hissi

• Saç dökülmesi ve tırnak kırılmaları

• Diş minesinde bozulmalar ve diş hassasiyeti

• Depresyon, anksiyete ve odaklanma sorunları

• Ellerde, ayaklarda ve yüzde uyuşma hissi

• Tiroid veya paratiroid ameliyatı sonrası hasar: Ameliyat sırasında paratiroid bezleri yanlışlıkla zarar görebilir.

• Otoimmün hastalıklar: Vücut, bağışıklık sistemi tarafından yanlışlıkla paratiroid bezlerine saldırabilir.

• Genetik faktörler: Bazı kalıtsal hastalıklar, paratiroid bezlerinin gelişimini etkileyebilir.

• Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri: Hipokalsemi belirtilerini kontrol altına almak için kullanılır.

• PTH ilaçları: Uzun vadeli tedavi için sentetik PTH ilaçları kullanılabilir.

• Düzenli takip: Kalsiyum ve PTH seviyeleri düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Paratiroid kanseri, paratiroid bezlerinde nadir görülen bir kanser türüdür. Genellikle aşırı yüksek PTH üretimiyle kendini gösterir. Cerrahi müdahale en etkili tedavi yöntemidir.

Eğer tedavi edilmezse, kemik erimesi, böbrek yetmezliği ve sinir sistemi problemleri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

• Kan testleri: Kalsiyum, PTH ve D vitamini seviyeleri ölçülür.

• İdrar testleri: Kalsiyum atılımı değerlendirilir.

• Ultrason ve sintigrafi: Paratiroid bezlerinin durumu görüntülenir.