Polikistik over sendromu (PCOS), kadınların üreme sistemini etkileyen bir hormonal bozukluktur. PCOS, adet döngüsü, yumurtlama, androjen (erkeklik hormonu) seviyeleri ve insülin metabolizması gibi birçok faktörü etkileyen bir hormonal dengesizlikten kaynaklanır.
Polikistik Over Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Polikistik over sendromunun kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülmektedir.
- Genetik Faktörler: Polikistik over sendromu ailede görülebilir. Bu nedenle, genetik faktörler PCOS gelişiminde rol oynayabilir.
- Hormonal Denge Bozukluğu: PCOS, yumurtlama, adet döngüsü ve androjen (erkeklik hormonu) seviyeleri gibi birçok faktörü etkileyen hormonal bir bozukluktur. Yüksek Androjen seviyeleri, PCOS’nin ana nedenlerinden biridir.
- İnsülin Direnci: Vücudun insüline verdiği tepki, PCOS gelişiminde önemli bir rol oynayabilir. İnsülin direnci, vücudun normalden daha fazla insülin üretmesine neden olur ve bu da androjen seviyelerini artırabilir.
- Obezite: Obezite, PCOS gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. Obez kadınların %50’sinde PCOS olduğu tahmin edilmektedir.
- İnflamasyon: PCOS ile ilişkili inflamatuar (iltihabi) süreçler olduğu düşünülmektedir.
Bu faktörlerin kombinasyonu, PCOS’nin gelişimine katkıda bulunabilir. Ancak PCOS’nin kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır ve araştırmalar bu alanda devam etmektedir.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Polikistik over sendromu (PCOS) belirtileri kadından kadına değişebilir ve bazı kadınlar belirtilerinin farkında olmayabilirler. Ancak, PCOS’nin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Düzensiz veya uzun süren adet döngüleri: PCOS’lu kadınların adet döngüsü 35 gün veya daha uzun sürebilir veya adet döngüsü tamamen durabilir.
- Yumurtlama sorunları: PCOS, kadınların düzenli olarak yumurtlamasını önleyebilir veya geciktirebilir. Bu da gebe kalmayı zorlaştırabilir.
- Androjen (erkeklik hormonu) seviyeleri yüksekliği: PCOS’lu kadınların androjen (erkeklik hormonu) seviyeleri yüksek olabilir. Bu durum, akne, aşırı vücut tüyleri (örneğin, çene, göğüs veya karın bölgesinde) ve saç dökülmesi gibi belirtilere neden olabilir.
- İnsülin direnci: PCOS’lu kadınlar insülin direncine sahip olabilirler, bu da yüksek kan şekeri seviyeleri ve diyabet riskini artırabilir.
- Kilo alımı: PCOS’lu kadınlar sık sık kilo alırlar ve kilo vermeleri zor olabilir.
- Depresyon ve anksiyete: PCOS, duygusal belirtilere de neden olabilir. Özellikle düzensiz adet döngüleri ve diğer fiziksel belirtiler, kadınların kendilerini depresif ve kaygılı hissetmelerine neden olabilir.
Polikistik Over Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?
Polikistik over sendromu (PCOS) tanısı, bir kadının belirtilerine ve tıbbi öyküsüne dayanarak konulabilir. Ancak, tanı koymak için aşağıdaki testler yapılabilir:
- Adet döngüsü takibi: Doktor, kadının adet döngüsünü takip ederek, adet döngüsü süresi, adet kanaması süresi ve aralarındaki süre gibi ayrıntıları not edebilir.
- Hormon seviyeleri testi: Doktor, kadının kan testi yaparak östrojen, progesteron, testosteron, luteinize edici hormon (LH) ve folikül uyarıcı hormon (FSH) gibi hormon seviyelerini ölçebilir.
- Ultrasonografi: Ultrasonografi, doktorun, kadının yumurtalıklarını ve rahmini incelemesine olanak tanır. PCOS’lu kadınların yumurtalıkları genellikle büyük ve kistlerle doludur.
- İnsülin seviyeleri testi: Doktor, kadının insülin seviyelerini ölçerek, insülin direnci veya diyabet gibi diğer tıbbi sorunları kontrol edebilir.
PCOS tanısı için, kadınların en az iki belirtisi olması gerekmektedir. Ancak, diğer tıbbi sorunlar veya hormonal bozukluklar gibi diğer faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.
Polikistik Over Sendromu Kimlerde Görülür?
Polikistik over sendromu (PCOS), çoğunlukla 15-44 yaş arası kadınlarda görülür. PCOS, tüm dünyada kadınların yaklaşık %5-10’unu etkileyen yaygın bir hormonal bozukluktur.
PCOS, genellikle aşağıdaki durumlarda daha sık görülür:
- Obez kadınlar: Obez kadınların %50’sinden fazlasında PCOS olduğu tahmin edilmektedir.
- Ailede PCOS öyküsü olanlar: PCOS, ailesinde PCOS olan kadınlarda daha yaygın görülmektedir.
- İnsülin direnci olanlar: İnsülin direnci, PCOS gelişiminde önemli bir risk faktörüdür.
- Yüksek androjen seviyeleri olanlar: Yüksek androjen seviyeleri, PCOS’nin ana nedenlerinden biridir.
Polikistik Over Sendromu Tedavileri Nelerdir?
Polikistik over sendromu (PCOS) tedavisi, belirtileri hafifletmeyi, hormonal dengesizliği düzeltmeyi ve uzun vadeli sağlık sonuçlarını iyileştirmeyi amaçlar. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Hormonal ilaçlar: Oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları) ve progesteronlu ilaçlar, düzenli adet döngüsü sağlamak, androjen seviyelerini düşürmek ve akne ve aşırı vücut tüyleri gibi belirtileri azaltmak için kullanılabilir.
- İnsülin duyarlılığını artıran ilaçlar: Metformin gibi ilaçlar, insülin direncini düzenlemek ve kan şekeri seviyelerini düşürmek için kullanılabilir. Bu ilaçlar, özellikle insülin direnci olan PCOS’lu kadınlara önerilir.
- Yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar: Doktorlar, yumurtlama sorunları olan PCOS’lu kadınların yumurtlamasını uyaracak ilaçlar verebilirler.
- Kiloyu kontrol altına almak: PCOS ile ilişkili kilo alımını önlemek veya azaltmak, belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu, diyet değişiklikleri ve egzersizle sağlanabilir.
- Cerrahi: PCOS’lu kadınlar, büyük kistleri olanlar veya diğer tedavilere yanıt vermeyenler cerrahi seçenekleri düşünebilirler.
PCOS tedavisi, her kadının bireysel ihtiyaçlarına ve belirtilerine göre değişebilir. Bu nedenle, doktorunuzla birlikte tedavi seçeneklerini tartışmak ve en uygun tedavi planını belirlemek önemlidir.
Polikistik Over Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Polikistik over sendromu (PCOS) tedavisi sonrası dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
- Düzenli tıbbi kontroller: PCOS’lu kadınlar, düzenli tıbbi kontroller ve takip randevularına gitmelidirler. Bu, belirtilerin kontrol altında tutulmasına ve sağlık sonuçlarının iyileştirilmesine yardımcı olacaktır.
- Sağlıklı beslenme: Sağlıklı bir diyet, PCOS belirtilerinin hafifletilmesine ve sağlıklı kilo yönetimine yardımcı olabilir. PCOS’lu kadınlar, lifli gıdalar, tam tahıllı ürünler, sebzeler, meyveler ve protein açısından zengin gıdalar içeren bir diyet benimsemelidirler.
- Fiziksel aktivite: Düzenli fiziksel aktivite, kilo kontrolüne yardımcı olabilir ve PCOS belirtilerinin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Haftada en az 150 dakika orta yoğunluklu aerobik egzersiz önerilir.
- Stres yönetimi: Stres, PCOS belirtilerini kötüleştirebilir. Stres yönetimi teknikleri, örneğin yoga, meditasyon veya derin nefes alma egzersizleri, belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Sigara ve alkol kullanımından kaçınmak: Sigara ve alkol kullanımı, PCOS belirtilerini kötüleştirebilir. Bu nedenle, PCOS’lu kadınlar sigara ve alkol kullanmaktan kaçınmalıdır.
PCOS tedavisi, kadının bireysel ihtiyaçlarına ve belirtilerine göre değişebilir. Ancak, tedavi sonrası sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları benimsemek, belirtilerin kontrol altında tutulmasına ve sağlıklı bir yaşam sürdürülmesine yardımcı olacaktır.
