Böbrek Büyümesi

Böbrek büyümesi, tıbbi adıyla hidronefroz, bir veya her iki böbrekte, idrar birikimi nedeniyle meydana gelen şişme durumudur. Normalde idrar, böbreklerden mesaneye üreter adı verilen tüpler aracılığıyla akar. Ancak, bu akış herhangi bir nedenle engellendiğinde, idrar böbrekte birikerek şişmeye neden olabilir. Hidronefroz, bebeklerden yetişkinlere kadar her yaşta görülebilir ve altta yatan birçok farklı nedenle ilişkilendirilebilir. Bu durumun erken teşhis ve tedavisi, böbrek hasarını önlemek için oldukça önemlidir.

Böbrek büyümesinin başlıca nedenleri:

İdrar Yollarında Tıkanıklık:

• Böbrek Taşları: Böbreklerde veya idrar yollarında oluşan taşlar, idrarın geçişini engelleyebilir. Bu, en yaygın nedenlerden biridir.
• Üreter Darlığı: Üreter, böbreklerden mesaneye idrarı taşıyan tüptür. Üreterde doğuştan veya sonradan oluşan daralmalar tıkanıklığa ve hidronefroza neden olabilir.
• Prostat Büyümesi: Erkeklerde prostat bezinin büyümesi (BPH), üretrayı sıkıştırarak idrar akışını engelleyebilir.
• Mesane Boynu Darlığı: Mesanenin çıkışında daralma olması idrarın boşalmasını zorlaştırır.
• Tümörler: Böbrek, mesane, rahim, prostat veya diğer pelvik organlardaki tümörler idrar yollarını tıkayabilir.
• Kan Pıhtıları: Böbreklerde veya idrar yollarında oluşan kan pıhtıları tıkanıklığa yol açabilir.

Vezikoüreteral Reflü (VUR):

• Normalde idrar mesaneden böbreğe geri akmaz. Ancak VUR durumunda idrar mesaneden üreterlere ve böbreklere geri kaçar. Bu durum, özellikle çocuklarda hidronefroza neden olabilir.

Doğuştan Anomaliler (Konjenital):

• Bazı bebekler, idrar yollarının yapısında doğuştan gelen anormalliklerle doğarlar. Örneğin;
  • Üreteropelvik bileşke darlığı (UPJ): Böbrek ile üreter arasındaki bileşke daralır.
  • Üreterovezikal bileşke darlığı (UVJ): Üreter ile mesane arasındaki bileşke daralır.
  • Üreter duplikasyonu: Bir yerine iki üreter bulunur.

Gebelik:

• Hamilelik sırasında büyüyen rahim, üreterlere baskı uygulayarak idrar akışını yavaşlatabilir ve geçici hidronefroza neden olabilir. Bu durum genellikle doğumdan sonra düzelir.

Sinir Sistemi Sorunları:

• Bazı sinir sistemi sorunları (nörojenik mesane gibi), mesane fonksiyonunu etkileyerek idrarın düzgün boşalmamasına ve dolayısıyla hidronefroza yol açabilir.

Belirtileri, böbrek büyümesinin nedenine, şiddetine ve hızına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bazen hafif vakalarda hiçbir belirti görülmeyebilirken, daha ciddi durumlarda çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir.

Böbrek büyümesinin (hidronefroz) olası belirtileri:

• Yan ve Sırt Ağrısı: Böbrek büyümesinin en yaygın belirtisidir. Ağrı, böbreklerin bulunduğu yan ve sırta doğru yayılabilir. Ağrı keskin, künt veya kramp tarzında olabilir.
• İdrar Yaparken Ağrı veya Zorluk: İdrar yaparken yanma, ağrı veya zorlanma hissi.
• Sık İdrara Çıkma: İdrar yapma isteğinin artması, özellikle geceleri daha sık idrara çıkma.
• İdrar Renginde veya Görünümünde Değişiklikler: Bulanık, kırmızı veya kahverengi idrar, idrarda kan bulunması (hematüri).
• Mide Bulantısı ve Kusma: Bazı durumlarda böbrek büyümesi mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.
• Ateş: Böbrek enfeksiyonu gibi hidronefroza neden olan durumlarda ateş görülebilir.
• Karın Ağrısı: Özellikle çocuklarda karın ağrısı bir belirti olabilir.
• Halsizlik ve Yorgunluk: Böbrek fonksiyonlarının bozulması halsizlik ve yorgunluğa yol açabilir.
• Vücutta Şişlik (Ödem): İleri vakalarda, vücutta sıvı birikimi (ödem) görülebilir. Özellikle bacaklar, ayaklar ve ayak bileklerinde şişlik olabilir.

Tedavisi, hidronefrozun altında yatan nedenlere ve durumun şiddetine bağlı olarak değişir.

Gözlem:

• Hafif ve orta dereceli hidronefroz vakalarında, özellikle bebeklerde ve çocuklarda, herhangi bir müdahale gerekmeyebilir.
• Bu durumlarda doktor, böbrek fonksiyonlarını ve hidronefrozun ilerleyişini düzenli olarak takip eder.
• Ultrason veya diğer görüntüleme yöntemleri, bu takibin temel araçlarıdır.
• Bazen hamilelikte de görülebilen hidronefroz, doğumdan sonra kendiliğinden düzelebilir.

İlaç Tedavisi:

• Hidronefroza neden olan altta yatan bir enfeksiyon varsa (örneğin idrar yolu enfeksiyonu), antibiyotik tedavisi uygulanır.
• Prostat büyümesine bağlı hidronefrozda, prostatı küçülten ilaçlar kullanılarak idrar akışı rahatlatılabilir.

Cerrahi Müdahale:

• İdrar yolunda tıkanıklık varsa ve bu durum böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkiliyorsa veya şiddetli semptomlara neden oluyorsa cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi yöntemler şunları içerebilir:
  • Üreteropelvik Bileşke (UPJ) Darlığı Cerrahisi (Piyeloplasti): Böbrek ile üreter arasındaki bağlantıdaki darlığı gidermek için yapılır.
  • Üreter Stenti: Üreterin içine ince bir tüp (stent) yerleştirilerek idrar yolunun açık kalması sağlanır. Geçici tıkanıklıklarda veya böbrek taşlarının tedavisinden sonra kullanılabilir.
  • Böbrek Taşı Ameliyatı: Taşlar hidronefroza neden oluyorsa, taşların kırılması (litotripsi) veya çıkarılması (üreteroskopi veya perkütan nefrolitotomi) gerekebilir.
  • Prostat Ameliyatı: Prostat büyümesine bağlı hidronefrozda, prostatın bir kısmı veya tamamı çıkarılabilir.
  • Vezikoüreteral Reflü Düzeltilmesi: Özellikle çocuklarda idrarın mesaneden böbreğe geri kaçışını önlemek için yapılan ameliyat.
  • Tümör Cerrahisi: İdrar yolunu tıkayan tümörlerin çıkarılması.

Böbrek Drenajı:

• Şiddetli ve acil durumlarda, idrarın böbrekten doğrudan dışarı alınması gerekebilir. Bu işlem genellikle perkütan nefrostomi (sırttan böbreğe yerleştirilen bir tüp) ile yapılır.

Genellikle Üroloji bölümünün ilgi alanına girer. Üroloji uzmanları, idrar yolu ve böbrek hastalıklarının tanı, tedavi ve cerrahi müdahalelerini yaparlar.

Ancak bazı durumlarda, özellikle böbrek büyümesine neden olan altta yatan başka bir sağlık sorunu (örneğin böbrek taşı, prostat büyümesi, doğuştan gelen anomaliler) varsa, diğer branşlardan uzmanlar da işin içinde olabilir.